“Walaahu yu,til xikma manyashaa,u” fahamka iyo garaadka caqliga waa nimco gaaraa uu Ilaah bixiyo kumo xirno jinsi gaaraa sida midab,diin iyo dhalasho. Waxaan shaki kujirin in fahmida fiqiga diinta islaamka Ilaah dad googinaa siiyo sidda adoomadiisa saalixiintaa; balse barashada cilmiga maadiga waa wax iska caadiyaa dadaalka qofka ayey kuxiran tahay. Culimada dadka waxbara waxay sheegeen inuusan jirin ruux damiinaa ama xarifaa waxaa kaliyaa ee udhaxeeyo waa dadaal iyo aqris dheeriyaa –waxaa taasi udaliilaa caalimka weyn ee Ibnu- Xajar wuxuu isku dayey qur’aanka xiftintiisa marar badan kumuusan guuleesan ilaa aaqirkii uu arkay dhagax jamal oo kala jaban wuxuu dadka weediiyey dhagaxan xooga badan sidee lagu jabiyey waxaa loosheegay in marar badan lagu celceliyey walibana lagu kala jabiyey xarig markaasuu aad uyaabay! wuxuuna go,aan kugaaray inuu qur’aanka iyo barashada diinta kucelceliyo waqti gaaban wuxuu kunoqday shiiq caalima oo afarta mahdab kawada jawaaba –halkaas waxaa kacad cidii dadaashaa inay waxbaran karto aysana wax barashadu kuxirneen factor gooniyaa aan ka,aheen doonista qofka iyo dadaal dheeridiisa.

Nabigeena suuban(cs) waxaa laga wariyey inuu kula dardaarmay asxaabtiisa wax barashada ilaa uu kuyiri cilmiga barashadiisa uraadiya xitaa China, sidoo kale wuxuu rasuulka(cs) usheegay asxaabta inay kixmada kaqaataan ninka waalan afkiisa iskaba daaye nin fiyoow!! waxaa kuucad in meel kastaa iyo qofkastaa wax laga baran karo, wax barashada rag iyo dumar loomo kala soocin waa waajib qofkastoo muslimaa ama muslimadaa saaran .

Waqtiyadan danbe umadaha aad ayey ugarteen faa,iidada waxbarashada waxay aasaaseen hay,ado lagadaalama jahliga – waloow diinteena mudaqadaskaa horay noogu waajib yeeshay. Waxaa meelkasto laga dhisay goobo waxbarasho ilaa baadiyaha dadka waxbaa labaraa –Ilaahse waxaan kadalbeenaa inuu mid nacfiyaa inoo sahlo barashadeeda aamiin aamiin.

Qofkastoo wiil iyo gabaraa waxay kudhashaan 9 bilood sida caadiga waxyaalo iyo awoodo gooniyaa Ilaah waa ukala gaar yeelay waloow waxyaalo badan iskaga midyihiin dhanka wax barashada hadaan tusaalooyin usooqaadano wiil iyo gabar-ba waxbarasho waa la,aadaa waalid kastaa dadaal iskumidaa ayuu kubixiyaa ubadkiisa si,hagar la,aani kujirto iyagoo rajo kaqaba in inanka iyo inantaba wax usoobartaan mustaqbalkana wax taraan, dhanka kale goobaha waxbarasho sida school-da qolo gooniyaa umma badna hadba school-ka meeshuu kuyaalo qoloda ubadan ayaa iska diiwaan galisa waloow intaan wax barashada kujiray ragu igala badnaayeen dumarka tiro ahaan goobaha waxbarasho –balse kartida iyo firfircoonida ardayga waxay kuxirneed dadaalka qofka. Casrigan cusub sida diintu hore usaadaalisay dumarku tiro ahaan waa kabadan yihiin raga misana goobaha waxbarasho ee dalkeena waxaa kubadan ragga hadaad booqato school-da sidaa aytahayna kaalmaha hore waxa kujiro dumar 10 qof ee ugu horeeyo fasal kastaa ama dufcadkastaa 7 kamidaa waa dumar – sababtase wali magaran waloow la,oran karo dumarka soomaalida karti iyo dhiirinaan gooniyaa ayey waayadan danbe lasoo baxeen –dhanka shaqada, ganacsiga iyo wax barshadaba –tiro koob lasameeyey waxay muujisay in dumarka Somalida shaqeeso in kabdan 16 saac halka ragu shaqeeyaan wax kayar 8saac –maxaa udaliilaa? Dalka gudihiisa goobaha shaqada waxaa udareera badi dumarka halka raggu fadhi kudirir ubadan yihiin sidaa darteed hooyo kastaa waxay biloowdaa shaqada guriga marka ay salaada subax tukato quraac diyaarin kadib waxay adaan goobaha ay kashaqeeyaan 10saac ayey jiraan ugu yaraan markay aqalka dib ugu soonoqto halkaa ayey dib uga bilowdaa shaqada aqalka ilaa laga jiifsado iyadaa kujirta shaqada aabuhu muxuu qabtaa? xitaa midka shaqeeyo wuxuu shaqeeyaa dharaarii ugu badnaan 8saac marka taasaa tusaalo cad kuugu filan –Allow inoo dhoor dumarkeena kartidooda aamiin, kuwooda jira dibadaha sidaa ugama warhaayo waloow aysan shaki kujirin inay kashaqo badan yihiin kuwa dalka joogo.

Deeqaha waxbarasho ee dibada loo aado waxaa inta badan hela dumarka xilkas nimadooda iyo dadaalkooda aawadood maadaamo school-kastaa ardayda uu dibada ugu diro waxbarshada lacag la,aanta waxaa hela ardayda kaalmaha hore gala taasna koraan kusheegay cidda nasiibka ubadan hesha. Marka nasiib xumida kudhacday aabayaasha soomalida ayaa kudhacday wiilashana, waxaa yar xiligan aysan dalka gudihiisa shaqo dowlada iyo mid gaaraa aysan sidaa uga jirin in aaba yaal badan iska jiifsadeed, wiilashana ay dhaxleen caajis iyo xilkasnimo la,aan waayo xilligii aabuhu shaqada aadi jirin wiilkastaa wuxuu kufekeri jiray siduu aabihii shaqada uga nasin lahaa, taasaa kudhiiri galin jirtay inuu aad wax ubarto ama ushaqeeyo –balse maantay waajibkaas gabdhahaa lawareegay waayo markay aragto hooyadeed oo suuqa ukalihi waxaa sidegdegaa ugu dhalan inay hooyadeed kabadasho falkaa- isbedelkaan waa midka ugu weyn ee laga dhexlay dagaalada iyo burburka wadanka kudhacay –waxaa aad looga baqaa in ragu kuhaleeyaan dumarka difaaca dalka macnaa lawaayo nin askarnimo qorto – qodobkaan simaskax kujirto uga feker isna weydii mustaqbalka waxa uu abuuri karo dadaal yarida kudhacday ragga somalida.

Dalka British waxaa dhamaan goobaha waxbarasha lagu qasbay in wiilasha loogu yeero magacyo gabdho sababtuna waa iyagoo sheegay in gabdhuhu faham koodu kasareeyo midka wiilasha dhanka waxbarasha sidaa darteed, si loo kordhiyo garaadka iyo caqliga wiilsha waa in loogu yeero magacyo gabdheed –daawo kale aan taasi aheen culimada sayniska dalkaa waa waayeen –soo yaab maahan!!hadii dumarka British lagu sheegay karti iyo firfirconi dheeriyaa kawaran dumarkeena somaliyeed? waxaa hubaalaa inay wax badan awood ahaan kasareeyaan dumarka kale ee dunida.

Sidoo kale waxaa hoos udhacday caado jaahiligii aheed in gabdhuhu shar yihiin oo laga jeclaa wiilasha balse maantay waxaa nasiib badan helay waalidka dhalay gabdo waayo badi waxaa wax caawiyo waa gabdhaha - sheekooyinka lasoo guuriyo waxaa kumaqli jiray haddii wiil dhasho in liibaan iyo guul kuusoo hoyotay silamidaa gabdhuhu yihin midan bedelkeeda, fikirkan xiliga islamka kahor xitaa wuu jiray oo qur’aanka meelo badan ayaa looga waramay hadda sheekooyinkaas maxaa bedelay? Waxaa lasheegaa hadii gabar kuudhalato risiqaaga ayaa badan oo barwaayo ayay saadaalin uyihiin gabdhaha sidoo kale colaada iyo faqriga waxaa sababa wiilasha..!!!

Kulaabo bogga hore ee www.somalitalk.com