1- ugu horayn waxaa ah talaabo wadadii saxda ahyd lagu qaadayo, kadib markii uu madax waynaha dawlada goboleedka punt land ca/lahi yusuf uu buriyay xil kororsigii ay golaha barlamanku ay kordhiyeen labo sano oo kale 17/02/0 xiligii jiritaanka dawlada,taas oo ahayd talaabo aan waa faq sanayn distoorka udagan [DGP] sidaas ayaan qoraalka kasoo baxay xafiiska madaxwaynuhu uu cadeeyay,24/2/04 isla kororsi kaas lamid ah ayaa punt land waxaa ugaliyay dagaal ay qadeen[GBP] iyaga oo ku difaacaya xeerka iyo distoorka udagan [DGP] 30/06/2001,taas oo keentay dib udhac wayn oo ku yimada masiiradii horomarka ee punt land , hada markii ay dhacday mar labaad in lakordhiyay xilkii waxaa dadka daneeya siyaasada DGP ay in badan ka digeen in talaabadaas ay qadeen wakiilada golaha barlamaanku ay tahay dib udhac iyo soocelid labaad khaladkii waynaa ay ku dheceen 30/6/01 hada waxaad moodaa in uu madaxaynuhu fahmay darsigii ay golaha badbaadinta punt land oo uu hagaaminayay jen/cadde muuse uu uqaaday halgan dheer oo uu kudifaacayay distoorka puntland iyo qanuunka iyaal oo aan dhigayn xil kororsi la iska koror sado xilka, haa c/l,hi yusuf waa uu fahmay warqada uu xanbaarsanaa sidoo kale hishiiskii tariikhiga ahaa oo uu lagalay jen/cadde muuse oo soo afjaray dagaal ka dhex hurmayay dad wada dhashay, warqada hishiiska oo isla markaana xanbaarsanyn digniin nuxurkeedu yahay tii dhacday dagaalkana keentay inaan mar labaad lasoo celin waxaana ay ahyd shardi wayn oo GBP ay ku aqbaleen nabadii .

2-hadaba matahay mid ku filnaan karta warqadaa kasoo baxday xafiiska madax waynaha DGP c/lahi yusuf oo ma noqon kartaa warqadaasi mid kufilan xaalada siyaasadeed ay marayso DGP haaatan , maya kuma filna waxaan arkaa dhow taalaabo oo waa wayn in loo baahan yahay in laqaado si loo kor qaado dhamaan heerarka kala duwan ee DGP waxaana ay yihiin talaabooyinkaani sidaan:

A-talaabada ugu horaysa oo loo baahan yahay in la qaado waa in la qiimeeyo waxa ay punt land ay ubaahan tahay xiligaan taagan qiimayn labada dhina ee kala ah:

• 1-siyasada arimaha dibada
• 2-siyasada arimaha gudaha.

hadaba hidii aynu eegno dhinaca siyasada arimaha dibada ee punt land oo ahyd mid xooga saartay sidii loo heli lahaa dawlad somaliweyn udhantahy , taasoo ka duulaysay in la ilaaliyo midnimada somalia iyo in dib loo soo cesho qarankii somalia ee bur buray 1990/19991, hadaba iyada oo lagu duulayo siyaasadaas ayaa punt land waxaa ay ku caasuntay dhulkeeda qaar kamid ah hogaamiyaasha koonfurta somalia si loo soo celiyo kalsooni ama loola tashto , waxaa punt land kaga baxay kharash iyo juhdi fara badan , hadaba su aashu waxay tahay maxay ka faa iday punt land iyo shacabkeedu siyaasadaas? ma ku guulaysany in lahelo somalai midaysan? manala garteen hogaamiyaasha koonfuri doonida aanu donayno somali wayn? su aalahaas in badan ayaa maalmahakan la isu waydiinayaa oo shacabka reer punt land waxaa in badan ay ka xanaaqsan yihiin sida ay wax uwado dowladu dadka ku nool gobaladu waxay is waydiin su aalahaas iyo qaarka loo fara badan qaar si xanaaq ku jiro ayay isu waydiin qarna way wareer san yihiin oo magaranayaan meesha ay wax usocdaan haatan.

XALKU WAA MAXAY ?

haa waa in la is waydiiyaa ,hogaanka punt land in badan ayuu xooga saarayay oo uu la fadhiyay shirka , sudi yalahow, xuseen caydiid, c/qasim , iwm oo kuligood xaafado xamar ka tirsan ay ka taliyaan , maxay tahay macnaha iyo qiimaha iyo miraha ay punt land kasoo goosanayso hogaamiyaal caynkaas oo kala ah iyagu aan hishiis ahayn xaafadaha xamarna kakala taliya shirkana ku jooga tiro aad ubadan awoodiina raba in ay la qaybsadaan oo isku wax ama kabadan ay ka helaan hogaan somalia iyaga iyo punt land waa in lafakaraa saasi ma caqli baa punt land iyo xamar ma is la eg yihiin? see ayaa xamar ay uga socdaan tirada intaa la eg oo ay udoonayaan si siman in wax loo qaybsaso? waxaan u arkaa punt land oo uu kasocdo hal shakhsi oo matalaya dhamaan punt land oo ka kooban somalia oo sadex meelood loo kala qaado hal meel ah , kana kooban 5 gobal ama hada la ansixiyay 8 sideed gobal in ay tahay tanaasul wayn oo ay hogaanka punt land ay tanaasuleen, xaq iyo qanuuna uusan ahyn tanaasulkaasi shacabkuna waa in ay arintaa ka kacaan diidaana asaaska wax loo qaybsan .

hadaan xalka unoqdo xalku waa in punt land siyaasadeeda arimaha dibada dib loo saxaa waa in lagu saleeyaa wada hadal lala galayo majiro koonfur ilaa ay midowdo [koonfur halakn waxaan uwadaa waxii aan ahyn punt land] punt land waa inayan ictiraafin hogaamiyo kooxeedyada kajira koonfurta somalia ayan wax wada hadal ah la galin ilaa ay maamul mideeya iyo shakhsi matala ay doortaan , asalku waa inuu saas ku dhismaa lagana gudbaa siyaasada aan asalka lahyn oo tanaasulka usamanaysa qab qablayaasha xamar iyo aageeda kulagdamaya.

B-siyasada arimaha gudaha.

siyaasada arimaha gudaho waa mida asaaska u ah dawlad walba iyo maamul walba oo caalamka kajira, punt land markii la asaasay 1997/1998 waxaa ay gaarrtay horomar aan lakoobi karin hadaba kahadli mayno taas ee waxaanu tilmaamin wax yaalaha loobaahan yahay si loo helo mujtamac dhaqan iyo dal dhisan waxaana ku soo koobin wax kaqabadka siyaasada arimaha guda qodobadaan:

1-in la sameeyo distoor dhamaystiran isla markaana laga qaado dadka afti si loo ansixiyo distoorkaas.

2-in la tira koobo shacabka reer punt land iyadoo lagu salaynaaayo tirakoobkaa qaabka gobalada iyo dagmooyinkooda.

2-doorashada ugu horaysa ay noqoto tan dagmooyinka markaana gobolka isla markaana la soo doorta golaha wakiilada oo lakala diro baarlamaankaan hada oo ku fashilmay ilaalinta xeerka punt land , laguna shardiyo baarlamaantigu inuu yahay shakhsi jamiciya +ilaaliyana xeerka iyo qanuunka udagan DGP

3-in uu ogalaado distoorka cusubi xaqa uu uleeyahy qofkasta oo reer punt land ah in uu furto xisbi uuna utartami karo marku buuxiyo shuruuda looga baahan yahay doorashada baarlamanka ama madaxtimimada .

4-in lahelo maxkamad guud oo kamadax banaan dawlada iyo sidoo kale xisaabiya guud oo isna umadax banaan shaqadiisa soona hordhiga qoraaladiisa golaha wakiilada oo loobaahan yahay in ay noqdaan cida la xisaabtamaysa golaga xukuumada.

5-awlawiyaadka ama wax yaalaha ugu horeeya oo ay xooga saarayso dawlada cusubi waa WAXBARASHADA+CAAFIMAADKA +REER MIYIGA kuwaas oo ah umada reer punt land kuw ay ubaahan tahay in loo qorsheeyo bajad ugaara.

3-arimahaas aan ka dhawaajiyay waa kuwa ubaahan wax kaqabad runtii aan lagu eeganayn c/lahi yuusuf ama cadde muuse oo qura bal ay tahay in la iskaga kaashado oo qofkasta oo reer punt land uu guntiga uxiran lahaa sida uu wax uga qaban lahaa horomakra iyo dib udhiska dawlad gobaleedka punt land hadii aan isla markaana ayan ku baraarugin siyaasiyiinta reer punt land kuwaada hada xukunka haya ama kuwa banaanka kajoogaba sidii aan wax looga badali lahyn khatarta markaa ku soo fool leh punt land wax sii balaaran mukhadadka udagan dadka raba inay bur buriyaana waa uu suurta galin hadaan xooga la saarin sidii dib loo eegi lahaa siyaasada arimaha dibada iyo gudaha ee DGP.

WAA MAHAD SAN TUHIIN

Asad Abdi gufure maxamed
asadgufure@hotmail.com

Faafin: SomaliTalk.com | Feb 25, 2004

Afeef: Aragtida qoraalkan waxaa leh qoraaga ku saxiixan