C/hi oo lagu biyo keenay baa Ilaahay
Cadde Muuse u soo diray markaasuu neeftii kusoo ceshay. Qof kastaa waa
ogyahay nabadda iyo qiimaheeda laakiin dadka muslimkaa waxaa udhaxeeya
sharuudahay kala dhigtaan, waa sida loo dhaho ninka qowlkiisaa qabta,
haweenna meher. Waxaa lakala qortay heshiis uu ka mid ahaa tiro wasiirada
Puntland ah, inay mid qaataan taliyaha Daraawiishta ama kan booliiska, inay
dekedda ama garoonka diyaaradaha Boosaaso mid ka taliyaan, inay Gobalka Bari
guddoomiye u noqdaan sidoo kalana inay gobolka Mudug guddoomiye ka noqdaan (Waa
qaybta Waqooyi ee C/hi xukumo). C/hi shuruudahaa intii badnayd waa ku
gacansayray isla maalmihii u horreeyeyba. Maxaa khaldamay?
C/hi wuxuu i xasuusiyey ninkii reer
Bariga ahaa ee yiri boowe aa been. Waa burka markaad Kenya joogto la yiraahdo
mandhaasi ama burka inta lagu daro waxyaalaha faxiya (yeast) oo markii la
dubayo ay ka buuxsanto hawo (carbon dioxide). Qofkaan aqoon oo gaajo hayso
wuxuu isleeyahay nafta ku celi laakiin markaad ilkaha saarto ayaad runta u
tegin. C/hi mandaasigaas buu u arkay ciidanka Cadde Muuse iyo hubkiisa.
Waxaa taa ka daran C/hi Cadde wuxuu
ka dhigtay safiir oo wuxuu u watay Kenya si uu sumcad uga helo. Sidoo kale
C/hi wuxuu Cadde geeyey Mudug isagoo isku dayey inuu wax kala qabto arrintii
Suldaan Hurre. Waxaa la yaab dadkii ku noqotay markii Cadde Muuse uu eheladii
marxuumka ku yiri C/hi lacag badan buu idin siine ka qaata markuu Soomaaliya
madaxdweyne ka noqdana wuxuu idiin siin wasiir! Waxaan anigu isleeyahay Cadde
wuxuu istusay in C/hi Soomaaliya madaxweyne ka noqonayo, Caddana uu Puntland
xukumo iyadoo federaal ah. Inkastoo Cadde iyo C/hi aan la isla barbardhigi
karin, Cadde ma qaadan talooyinkii waxgaradka oo kaligiis baa go’aankaas
gaaray.
Haddii Cadde ilaa maanta Ceelafweyn
joogi lahaa, ma filayo in C/hi hadda soo gaari lahaa bal iska daa inuu
hawaysto in labo sano oo kale loogu daree. Ma filayo inay imaan lahayd
xiisaddan ka jirta Sool. Shacab ahaan dhibta na soo gaartay la aragye muxuu
Cadde noo taray? Haddii sidii Kulmis ay ciidanka Cadde Muuse dhihi lahaayeen
C/hiyoow waan isdhiibnay ee na cafi, dowladdana naga qayb gali, waa yeeli
lahaa laakiin waxaanan fahmin waxa uu Cadde u xirtay shuruudo aan ciddina
oofin?
Golihii Cadde Muuse sameeyey ma loogu
yeeri karaa Golaha Badbaadada Puntland (GBP)? Shaki ma leh inuu Cadde Muuse
C/hi badbaadiyey marka dad badan baa u arka in “Puntland” = C/hi. Marka
hadday isle’egtaas sax tahay golihii Cadde Muuse sameeyey magacaas waa
wadankaraa. Sidii Khaliif Sh. Maxamuud uga gar helay Cali Cilmi Afyare ayaa
Cabdi Yaasiinna uga gar helay Cadde Muuse markuu tusaaleeyey in C/hi intaas
oo qof uu aakhiro u diray oo ayna jirin si wax loola qabsado oo aan ka ahayn
in shacabka laga qabto.
Hadda wakiillada baarlamaanka ee
Puntland yaa doortay? Ma u malaynaysaan 50 qof waxay kordhisay in shacab
intaas le’eg yeelayo? Hadda laga bilaabo ma jirto cid dambe oo faraha looga
qaadayo masiirka dadka. C/hi nimankaas iyo boqolaalka jiridaa baad leedahay
halka waxgaradka iyo shacabku inta kale yihiin. Midda kale waxaan ku leeyahay
shacabku kii hore maahan bal tixdaan oo aan isla garanayno oo isla Khaliif
leeyahay nala fiiri:
Wuxuu sii yiri:
-
Haddii aadan silloonayn Wallee mayd
socdaa tahaye
-
caad kaama saarnee naftaad been u
siraysaaye
-
samir yeelo iimmaanku yuu kaa
sabiibaxane.
Soomaali waxaa lagu ibtileeyey qabiil
iyo wax kala saar-saar. War meeyey ninkii C/hi la soo halgamay? Waa Cabi
Yaasiin? Ma aragteen Cabdi Yaasiin oo C/hi la shaqaynaya? Qofkii raba inuu
dadku wax noqdo hala maqlo dadka qaddiyadda leh.
Maxuu Cadde Muuse ka oran dadka leh
C/hi baan labo sano ugu darnay xilkii? Waxaan Cadde Muuse ka sugaynaa inuu
shir jaraa’id arrintaas ka qabto ilaa 48 saac gudahood. Haddii uu arrintaas
wax ka dhihi waayo, aniga xaggayga isaga iyo C/hi waa iskugu key mid. Marka
ciddaad sheeko xariir u akhrinayso iyaday jirtaa.