::: SomaliTalk.com :::

Maalinta xoriyadda Saxaafadda Soomaaliyeed oo laga xusay Magaalada Muqdisho

W/D: Amiin Yuusuf Khasaaro
Email:amiinkhasaaro@hotmail.com

Xaflad si heer sare ah loo soo agaasimay laguna xusayay maalinta xoriyadda Saxaafadda Soomaaliyeed 21-ka Janaayo ayaa lagu qabtay Hotel Peace, waxaana si wadajir ah u soo qabanqaabiyay suxufiyiinta Soomaaliyeed iyo Dalladda SOYDEN, waxaana ka qaybgalay qaybaha kala duwan ee bulshada, waxaana xafladaasi shalay si aad ah looga dooday qodobo ay ka mid ahaayeen Saxaafaddu ma dhistay akhlaaqdii bulshada, Saxaafaddu kaalin intee la eg ayay kaga jirtaa hurinta colaadaha, doorka bulshada rayidka ee dhinaca saxaafadda, maxaa u qabsoomay sanadkii tagay saxaafadda Soomaaliyeed, waxaana ugu horeyntii halkaasi ka hadlay C/llaahi Max’ed Xasan (Black) oo ah Gudoomiyaha Ururka Wargeysyada Madaxabanaan ee SOINA, wuxuuna sheegay in Saxaafada ay diyaar u tahay inay qaato wixii dhaliilo ah oo ku aadan dhinaca bulshada.

Waxaa kalloo ka hadlay sheikh Axmed Cali Gees oo ka mid ah Culuma’u-diinka Soomaaliyeed, wuxuuna si aad ah uga hadlay mowduucii la xiriiray saxaafaddu ma dhistay akhlaaqda bulshada, waxa uuna shiikhu sheegay in Saxaafadda ay burburisay akhlaaqdii Bulshada Soomaaliyeed.

“Akhlaaq miyaa saxaafad laga siideynayo gabar la leeyahay marka naaska lagaa taabto maxaad Dareentaa” ayuu sheikh Axmed Gees si kulul u yiri, wuxuuna sheegay saxaafadda reer galbeedka xitaa ay ka dheereeyeen marka loo eego dhinaca akhlaaqda , Nabiga (CSW) waxa uu yiri “Khery ku hadal ama iska aamus”, marka waxaana idin leeyahay war kheyrka ku hadla ama iska aamusa, waxaa kalloo ka hadlay C/qaadir Maxamuud Walaayo oo isna sheegay in suxufiga Soomaaliyeed looga baahan yahay in u ku shaqeeyo wadaninimo isla markaana la socdo xaaladda uu wadanku markaasi taagan yahay, sidoo kale wuxuu sheegay in looga baahan yahay saxafiga in uu qiimeeyo wadankiisa iyo waxa ka taagan dunida.

Waxaa kalloo ka hadlay Maxamuud Cali Ugaas oo isna Saxaafadda ku cannaantay in ay buubuuniso colaadaha, “mar ay arrinta faraha ka baxisay ayay ku soo wacayaan oo ay ku leeyiin, maxaad wax uga qaban weydeen colaadaha socda” ayuu yiri Mudane Maxamuud Cali Ugaas, wuxuuna u soo jeediyay saxaafadda Soomaaliyeed in ay ka shaqeeyaan nabadda iyo isku keenida shacabka Soomaaliyeed, waxaa kalloo halkaasi ka hadlay Suldaan Cali Horseed oo isna u soo jeediyay saxaafadda in ay ka qayb-qaataan nabadda si ay bulshadu u fahanto qiimaha ay nabaddu leedahay.

Cusmaan Muxiyadiin Shaatax ayaa waxaa isna halkaasi ka sheegay in Saxaafaddu ay door muhiim ah ku leedahay nabadda loona baahan yahay in bulshada inteeda kale ay gacan ku siiyaan taas oo uu sheegay in lagu gaari karo nabad iyo horumar, isla markaana ay isku aragti ka noqdaan nabadgelyada wadanka, sidoo kalana waxa uu u soo jeediyay in ay siyaasiyiinta culeys ku saaraan sidii wadanka nabad loogu soo dabaali lahaa.

Waxaa kalloo halkaasi ka hadlay Ceyni Abuukar Gacal oo sheegtay in wax walba ay xad leeyihiin saxaafaddana looga baahan yahay in xadkaasi aysan dhaafin, marka laga hadlaayo dhinaca nabadda, waxayna Ceyni ay ku ammaantay saxaafadda Soomaaliyeed sida ay mar kasta bulshada ugu dhiirageliso faa’iidada nabadgelyada iyo xasiloonida.

C/Nuur Shiikh oo isna halkaasi ka halday ayaa waxa uu canaan u soo jeediyay Saxaafadda Soomaaliyeed, waxa uuna sheegay in saxafiga looga baahan yahay in uu dhinto bulshadiisa, “dad soo barakacay ayaa xoog looga rarayaa goobtii ay deganaayeen waxaana meesha laga raray dadkaasi la doonayaa in shaqsi uu ka dhisto Hotel marka waa in ay saxaafaddu arrimahaasi si weyn diiradda u saarto”.

Waxaa kalloo ka hadlay Mowliid Xaaji oo isna agaasime ku taala maamul Gobaleedka Puntland ayaa waxa uu sheegay in saxaafadda xiligaan jirta ay bulshada wax weyn u qabatay, balse mararka qaarkood ay caqabado iyo handadaad kala kulanto haddaba halka ay ku sugan yihiin maamulka ka jira, wuxuuna u soo jeediyay saxaafadda Soomaaliyeed in ay u guntadaan sidii dalkooda nabad loogu soo dabaali alhaa, bulshadana ay u horseedi lahaayeen in ay gartaan ka wada shaqeyn nabadda iyo is gacan qabsi ka dhex dhaca.

Gebagabadii kulankaasi ayaa waxaa laga soo saaray dhowr qodob oo ah in saxaafaddu ay horseed u noqoto sidii ay bulshada ugu soo dabaali lahayd nabad, in saxaafaddu ay iska ilaaiso waxyaabaha burburinaya akhlaaqda bulshada isla markaana ay ku dhiirato difaacidda dadka masaakiinta ah, waxaana xafladaasi ay ku soo gebagabooday sidii loogu talagalay.

W/D: Amiin Yuusuf Khasaaro
Email:amiinkhasaaro@hotmail.com

Imisa Suxufi ayaa Sanadkii 2005 ladilay?

(Allaha U Naxariisto Weriye Duniyo Muxiidiin Nuur)

Suxufiyiinta Caalamku waxay inta badan isku howlaan sidii ay u heli lahaayeen Warar iyo Maqaallo xiiso badan oo soo jiita Dageystayaashooda, Akhristayaashooda iyo daawadaay-aashooda intaba, waxayna isku dayaan sidii ay warbixin uga helilahaayeen meelaha dhibku uu ka jiro sida wadamadda ay dagaaladdu kasocdaan, waxaana dhacda inay kala kulmaan dhibaatooyin isku jira Dil, dhac, handadaad iyo dhibaayin xoogle oo loo geysto.

Hey’adaha warbaahinta ee Caalamku waxay leeyihiin weriyaal howl kar ah, aqoon leh, wararkana heli og, waxaana dhacda in hadba meeshu uu warku ka jiro ay u diraan amba uu suxufigu iskiis u aado, gaar ahaan Suxuiyiinta loo yaqaan Freelances oo iyagu ka ganacsada warbixinada iyo sawiradda muhiimka ah oo ay helaan, waxaana dhacda in waxyeelo xoog leh ay soo gaarto xilliga ay howshooda ku dhex jiraan.

Wadamadda intabadan Suxufiyiintu ay ku dhibaatoodaan, naftoodana ay ku waayaan waxaa ka mid ah Dalalka Ciraaq oo uu ka socdo dagaal aad u qaraar oo dadbadani ku hoobteen, waxaana sanadkii la soo dhaafay lagu dilay suxufiyiin gaaraya 22, kuwaas oo isugu jira soosaarayaa, weriyaal, sawirqaade iyo Freelance Journalists, waxaana Suxufiyiintaas ay dhammaantooy ka shaqeynayeen qeybaha kala duwan ee Warbaahinta Caalamka, haddii ay ahaan laheyd Idaacadaha, Jaraa’idka, TV-ga, Wakaaladaha Wararka, Majaladaha iyo sidoo kale weriyaasha madaxa banaan, waxaana dalka Ciraaq ku soo xiga wadanka Philippines oo 4-weriye lagu dilay.

Soomaaliya waxay ka mid tahay dalalka sida ba’an loogu dhibaateeyo Suxufiyiinta, maadama maamul dowladeed uusan ka shaqeyn, waxaana sanadkii aan Soo dhaafnay lagu dilay laba gabdhood oo suxufiyiin ahaa oo kala ah Duniyo Muxiidiin Nuur oo ka mid aheyd suxufiyiinta ka gowl gala Idaacadaha Horn Afrik iyo Capital Voice iyo Kate Peyton oo ka mid aheyd soo saaarayaasha BBC-da.

ALLAHA u naxariistee Duniyo waxaa la dilay 5, June 2005, waxaana dilkeeda geystay nin Maleeshiyo ah oo xabad si bareer ah ugu soo riday Taxi-gii ay saarnaayeen iyada iyo saaxiibteed Canab Maxamed yare, waxaana Duniyo xilligaas isku dayaysay in warbixin dheeraad ah oo ay ka hesho mudaaharad ay sameeyeen darawaladda Gaadiidka ka shaqeya wadada isku xirata Mugdisho iyo Afgooye, kaddib markii jidkaas isbaarooyin fara badan la soo bilqay, waxaanan dilka Duniyo cambaareyn dusha uga tuuray guud ahaan bahda saxaafadda Soomaaliya, iyadoo isla sanadkii tegay bishii May kooxo dabley ah ay rasaas ooda uga qaadeed Khabiirka Idaacadda Horn Afrik Cabdalle Nuuradiin oo hor fadhiyay Goobtiisa Shaqada, waxaana Nuuradiin soo gaaray dhaawac halis ah oo markii dambe uu ka booday.

9, February 2005 ayaa sidoo kale waxaa si ulakac ah dhaawac dhimashu isku bedelay looge qeystay Hotel-ka Suxufi hortiisa Kate Peyton oo aheyd Suxufiyad ka ka tirsaneyd Idaacadda BBC-da, iyadoo ku geeroyootay Isbitaalka Madiina ee Magaaladda Muqdisho, sida uu sheegay qof goobjooge ahaa waxaa dilaka Kate Peyton geytay laba nin oo dabley ah oo watay gaari yar, waxaana Kate oo isla maalinkaas la dilay soo gaartay Muqdisho ay ka mid aheyd soo saarayaasha waaweyn ee BBC, iyadoo muddo 10-sano ah ka howl galeysay Xafiiska BBC-da ee Johansburg, waxaa jirta in dilalka nuucaas ah oo loo geysto shaqsiyaadka sumcada ku leh buslshadda dhexdeeda, sida suxufiyiinta oo kale aney jirin cid isku howsha soo qabashadooda iyo baaritaankooda intaba. Sanadkii la soo dhaafay ee 2005-ta waxaa la dilay tiro gareysa 48-Suxufi,waxaana ilaa hadda la la’yahay 17-Suxufi meel ay dhigeen raq iyo raadkood intaba, iyadoo Suxufiyiinta Caalamka ay u aheyd sanad filanwaa ah, marka laga reebo sanadkii ka horeeyay ee 2004-ta oo la dilay 57 weriye oo jinsiyado kala duwa watay.

Qaababka loo dilo Suxufiyiinta waxaa ka mid ah iyadoo Bam lala beegsado Goobaha ay degan yihiin, Gaadiidka ay wataan, Hoteladda iyo sidoo kale rasaas lala beegsado Suxufiga marka ay ku sugan yihiin goobaha daagaladda ayna duubanaya ama sawiranaya iyo sidoo kale afduub dil loogu bedelo iyo shil baabuur oo lagu dilo.

Marka laga soo tago Ciraaq oo 22-suxufi qudha looga jaray, waxaa sidoo kale jira wadamo badan oo suxufiyiinta lagu u gaarsado, waxaana ka mid ah wadanka Philippenes oo 4-weriye lagu dilay, waxaa sidoo kale jira in wadamada Pakistan, S. Rilanka, Somalia, Lepbanan, Bangaladhesh iyo Rassia lagu dilay min 2-Suxufi, sidoo kale waxaa min hal weriye lagu dilay Colombia, Haiti, Al-geria, Ecuador, Libiya, Maxico, Nepal, Serbia & Montenegaro, iyo Siero Leone, waxaana intabadan Hey’ada u dooda xaquuqda Suxufiyiinta ay walaac ka muujiyaan dhibka markasta soo gaara.

Waxaa isku soo duba riday

Faarax Maxamed Cali (Faarax Blue)
Email:- farahblue_545@hotmail.com