Habeen-nimaddii aan Xamar tagay waxaan khadka teleefanka kula hadlay Saaxiibkey C/llaahi Maxamed Xasan "Black" Tifaftiraha Wargeyska Ayaamaha, ugu horeyn waan salaamay kadibna waxaan u sheegay in waxkhtiga aan haysto uu aad u yaryahay aanna u baahanahay in aan wareysiyo iyo kulamo la yeesho dadka ugu muhimsan Muqdisho gaar ahaan kuwa Siyaasadda, wuxu iigu balan qaaday in hawshaa igu ii qabandoono.

GARGAAR DEGDEG AH Wiil Yar oo Qaliin degdeg ah u baahan oo hadda kusugan Boosaaso, Soomaaliya - GUJI

Balack maalin kadib wuxuu ii sheegay in uu lahadlay W/warfaafiinta Porf C/Raxmaan Ibbi uuna ku wargaliyey in wariye kasocda Somalitalk.com uu rabo lakulanka Madaxweynaha, Porf. Ibbi-na uu ugu balan qaadey in uu balan ka soo qaban doono Madaxweynaha, ilaahay mahaddii balantii waxay noqotay galabnimada ay taariikhdu ahayd September 2002 [AKhri waraysigii].

Aniga iyo Saaxiibkaygii aan kor ku soo xusay oo uu na wehliyey Wariye Maxamed Xaaji Ingiriis iyo Saxafiga Kaamiromaanka ah C/Laahi Anas, waxaan iska raacnay xarunta Anas ee ku taal isgoyska Baarbakiin, gaari qurux badan oo uu lahaa Ingiriis ayaannu dhex u fariisanay, intii aan jidka sii haynay su’aalihii aan isweydiinayney saaxiibadey waxay ahaayeen tolow gaari noocan oo kale ah Xamar malagu wadan karaa? Ingiriis oo qoslaaya aya igu yiri HAA waa lagu wadan karaa walow aan mararka qaar baqo, marka ay budhcadu ijoojiyaanna waan u qoslaa markaasaan ushekeeyaa maraka qaarna waxaan ku boobaa su’aalo suxufi-nimo sidaas ayuu ilaahay iiga badbaadiyaa.

Jidkii dheera ayaan sii qaadnay wuxuu ahaa jid uusan laamigii ka muuqaneyn oo ay ciidi qarisay, baabuurta wax kala haga malahayn, maankeyga waxaan iska lahaa tolow jidka aad hadda hayso sow ma’ahan midka aad ugu siisocoto lakulanka Madaxweynihii Dalka, sideebuu dareemaa marka C/Qaasim qudhiisuu uu marayo wadadan aan anigii iska caadiga ahaa aan dhibsaday? Waa su’aalo aan jawaab loo heleyn.

Waxaan bidix uga leexanahay Tarabuukii oo aan abaarnay dhinicii Lanbar-Afar xoogaa markaan jiiradaa galnay waxaan ku soconnay wado inteeda badan ay laami tahay buuqa baabuurtana ku yaryahay wax yar intii aynaan sii socon ayaan dhinaca midig ka arkay gawaari tikniko ah oo laamiga geesihiisa safan iyo ciidan Dareys Dowladeed sita, masuginee waxaan markiiba iri “Ciidankan yaa weeye” waxaa la iigu jawaabay waa ilaaladii Madaxtoodayada, halkaas waxaan ka gartay in aan ku soo dhawaanay Qasrigii C/Qaasim, isla laamigii annagoo hayna oo uusan shaagii gaariguba wareegin ayaanba ku leexanay guri laamiga saaran.

Fahad Yaasiin iyo Madaxweynahay K.M.G. ah C/Qaasim oo wada taagan

Waa guri laba dabaq ah oo caddaan badan kama qurxana guryaha u dhawdhaw wuuse ka ilaalo badan yahay, waxaad awood u leedahay inaad hormarto irridda gurga sidii adigoo xaafadda dhexdood maraya, haddaan lagu oran waatan Madaxtooyadii C/Qaasim caqligaaga kuma garan kartid inaad joogto meel maamus leh, Asakarta irrida joogta haddii aadan guriga jihadiisa soo abaarin kula hadli mayaan, Baabuurta rakaabka ee ka dhex shaqeeya magaalada baa gurga hortiisa ka rarta iyagoon xishood iyo baqdin midna ku jirin, maalimihii danbe ee aan magaaladii sii joogay qaarkood waxay ku dhawaaqayeen goorta ay soo gaaraan Qasriga C/Qaasim ( YAA DAGAYA MEESHA C/QAASIM) qaarkooda xishooda ayaa dhahayey { Gurga C/Qaasim yaa dagaya}.

Annagu waxaan ka galnay irridda danbe ee ay gawaridu ka galaan, barxad weyn oo baabuurtu marto oo laami ah ayaan sii qaadnay, kadib waxaannu garaacnay ganjeel kale oo isna laga sii galo Madaxtooyada, hoonkii kolkii aan yeerinay ayaa waxaa noo soo baxay Asakari labisan, wuxuu na weydiiyey waxa aannu usoconno, wariye Ingiriis ayaa la hadlay oo ku yiri waxaan wadnaa wariye la balansan Madaxweynaha, wuu naga noqday sidii isago balanta soo hubinayey.

Intii aan hortaagnayen ganjeelka waxaan qooraansanayey gurayaha ku gadaaman Madaxtooyada, dhabarka danbe waxaa kaga dhagan guri ay ka muuqatay in aan la dagin muddo sanado ah oo dhamaantii wada siigo ahaa, waxaana ka dhex sharqamayey shinbiro malaha aanba war u hayn xaalka Soomaalida, wuxuu ahaa guri ganjeelkiisu aad u dildilaacsanaa, waxaa ku sii dhaganaa guri kale oo isaga yara qurux dhaamay asii aadan sii damoon karin, kasoo horjeedka gurga waxaa ka dhisnaa guri kale oo ku soo jiidanaya sidaan ku mala weynahaynna ladaganaa, markaan kasoo noqday Madaxtoodayada wararkii aan helay waxay ahaayeen in gurga hada Madaxtooyada u ah C/Qaasim uu ahaa meel banaan oo la dhisay kadib Doorashadiisii Madaxweyne-nimada.

Wararysigii Fahad layeeshay Maxamed Qanyare

Darjiinada aad fariisaneyso iyo dhulkuba waa wada mutuleel waxaad qireysaa in aad meel quman joogto, baabuurta dhextaalla qudhoodu waa kuwa wada cuscusub oo maryo lagu dadey si qoraxda looga dhawro, waxaa ku dhexyaala Masaajid uu Madaxwey-naha iyo martidiisaba ku tukadaan shanta Salaadood, waxaan u sii gudubnay qolol ku yaalay dhabarka Masaajidka oo aan ugu tagnay Porf. Ibbi, oo qol gooni ah fadhiya annagoo fadhiga gudaha ku sii salaanay Daahir Dayax W/A/Gudaha iyo marti kael.

Porf Ibbi ayaan halkii ku sheekeysanay waa Nin aad bashaash u ah soona dhawayn fiican wuxuu noo sheegay in balantii Madaxweynaha ay sideedii tahay marka saacadayada lagaarana aan Xafiiska Madaxweynaha u gudbi doonno, isagoo intaa ku daray in Madaxweynuhu uu yiri Somalitalk.com intii aan joogay K/afrika ayaan kaligood wareysi siiyey, intaas markaan is dhaafsanay waxaan ku soo noqonay barxaddii qurxooneyd, waxaan halkii isku salaanay “C/laahi Cali Caanood” oo ah Askariga sida Baratakoolka ah u daba istaaga Madaxweynaha, “Caanood” oo ahaa nin aan si shakhsi ah isu naqaanay asii mudo fog iigu danbeysay, waxaan kula kaftay intaan kala maqneyn ma shaqadaan ayaad haysay, wuxuu ii sheegay in uu shaqo qiima leh u hayo Qaranka iyo dadka Soomaaliyeed, Mr.Caanood waxaan 98.kii ugu tagay waraysi isagoo markaa uu Taytalkiisu ahaa Gudoomiye ku xigeenka ururka S.N.F. Garabkii Maxamud Khaliif Shire.

Inta aad dhexjoogto barxadda Madaxtooyada waxyaabaha kusoo jiidanaya waxaa ugu muhimsan Masaajidka sida quxan u dhisan ee ku dhextaalla Madaxtooyada, iyo Bilicda barxadda oo gabi’ahaanba ka sameysan mutulleel, waxaa isuura gashay in aan Salaad Makhtib ku tukudo Masjidka, aniga iyo saaxiibadey oo isku sii jeedna baa mar qura nagu soo baxay C/Qaasim oo labisan Fitishaari, uuna gadaal socdo Askari aan labisneyn hub muuqdana aan sidan, wax’ay toosu abaareen dhinacaas iyo Masaajidkii, waa maalintii iigu horeysan ee aan arko C/Qaasim si kafool kafool ah, annaguna dhinacayagii ayaan ka galnay Masaajidkii waxaan kaga tukaday safka sadaxaad halka C/Qaasimna uuba ahaa Imaamka tujinaya Jamaacada.

Intii uu lahaa Istawuu iyo hadalada la xukumka ah waxaan iskula qalbi hadlayey wallee maanta waa maalintii kuugu horeysan ee aad ku daba tukato Madaxweyne Soomaaliyeed, wey dhacday inaan kolol badan aanu kulamo yeelanay qaar kamid ah madaxda Soomaalida haseyeeshee kuwaasu awood uma lahayn in ay Salaad na tujiyaan saa Quraanka ma’aqoonee, Salaadu waxay ahayd Makhrib sida uu Quraanka u akhrinaya C/Qaasim waxa aan ismoodayey in aan ku tukunaya Masjidka Sh.Cali Suufi waayo tajwiidkiisu aad ayuu ufiicnaa, waxaadna ka dareemeysay in uu tajwiidka Quraanka uu bartay, goortii uu Saladda ka baxayna, dadkii ayuu uduceeyey kadibna Salaado Sunno ah ayuu xirtay, dabadeedna toos ayuu Xafiiskiisii u galay isagoon cidna lahadlin cidna salaamin, namase uusan wacdin Salaadii kadib sida Madaxweynaha Suudaan “Cumar Xasan Al-Bashiir” oo la yiraahdo dadka goorta uu tujiyo Salaada kadib wacdi ayuu isla taaga.

Goortii lagaaray xilligayaga waxaa noo yimid W/Warfaafinta Porf.Ibbi oo noo horkacay dhankaas iyo Xafiiskii C/Qaasim, kadinka gurga laga galo ayaa wiil dharcad ahi nagu baaray walow uusan sidan qalabka biraha sheega ee wax lagu baaro, malaha gacantiisa ayuu aaminayey.

Intii uu Waraysiga ka qaaday Fahad Yaasiin C/Qaasim [AKhri waraysigii]

Waxaan usii gudubnay dabaqa kore xoogaa hadaanu hayn luuq dheer oo roog quruxbadani ku fidsanaa ayaa misana waxaa nagu soo baxay ilaallo kale halkii ayuu isna nagu baaray. Askarigaas goortii uu nafasaxay wuxuu nagu yiri gala jiiradan saas markaan ubagalanay jiiradii mise waxaa fadhiya C/Qaasim Salaad Xasan oo dhoollo cadeynaya aanna ka dareemay in balantii uu nasiiyey si qadarin leh u sugayey, halkii ayaan ku gacanqaadnay dabadeedna inaannu fariisanno ayuu noo tilaamaamay, Ibbi ayaa ku yiri martidii Somalitalk.com waatan waxa uuna kaaga yimid dibada.

C/Qaasiim waxa uu iila muuqday intii aan la fadhiyey Nin leh Baratakool Hogaamiye hadalkiisu wuu xadidnaa ima uusan weydiin wax ka baxsan magacayga halka Hogaamiye kooxeedyada qaarkood marka uu Wariyuhu u tago ay weydiiyaan su’aalo ay kamid yihiin qolomaa tahay, oo waliba qaarkood ayba awoodaan hadii ayba dhacdo in Wariyuhu uu usheego qolodiisa ay la beegsadaan hadallo uu ku aflagaadeynayo beesha Wariyuhu isugu sheegay. Intii aan su’aalaha weydinayey waxa uu su’aal kasta uga jawaabayey sida marka isaga Siyaasad ahaan la munaasabsan, Wariyuhuse waxa uu wajigiisa ka akhrisan karaa inta uu Su’aasha weydiinayo inuu ka xun yahay iyo inkale.

Su’aalaha qaar si kooban ayuu jawaabteeda kuu siinaya, kuwa uu jecelyahayse aad ayuu ugu dheeranayaa, inta uu kaaga jawabayo hadallada uu ku hadlayo wey miisaam yihiin maxaa yeelay waxaad ka garankartaa inta uusan kaaga jawaabin su’aasha xoogaa ayuu aamusayaa, kadib ayuu bilaabayaa jawaabta, intii aan wareysiga wadna marna ma qoslin, marnana nalama kaftamin, kaliya wuxuu ku koobnaa jawabaha Su’aalaha, wariyuhu inta uu la fadhiyo waxa uu dareemaya in uu yahay nin la xurmeynayo.

Kolkii uu noo dhamaaday waraysigii ayaa Porf.Ibbi waxa uu u dhiibay C/Qaasim maqaal aan anigu qoray xilligii Carta loogu soo doortay Madaxweynaha, waxa uuna Cinwaanka Maqaalkaasi ahaa ( Madaxweyne saad ku Mehersatay ku maamul) qoraalkaasoo sidii sheeko khiyaali ah loo alifay asii talo iyo tusaaleyn ku salaysnaa, markii uu Cinwaanka akhriyey ayuu inta aad u qoslay oo isoo fiiriyey iyiri “Meherku wuxuu dhexmaraa laba qof oo is Obokoon” anna inta qoslay ayaan ku iri hadalkaasna waan isticmaali doonaa, waxaan damcay inaan Su’aal uga dhigo C/Qaasinoow hadaadba ogtahay in dadku aysan hadda ku Obokoneyn maad isaga tagto Xukunka hadana waxaan xusuusnaa in wakhtigeennii uu dhamaaday.

Hogaamiye-kooxeedyada Muqdisho waa kii iska weyneysiiyey inuu la kulmo, oo xitaa waagaa Idaacadaha ka lahaa “waxay rabaan intey ila fariistaan iney dhahaan annaga iyo Dowladdii waan is afgan weynay”, Ilaahay wuxuu qadaray in uu shir la fariisto Mawliid Macaane, Cusmaan Caato, iyo rag kale oo lamid ah misana uusan guul ka helin, waxaa dhaci lahayd haddii maalintii hore uu la shiri lahaa kooxaha Muqdisho ineyba ku qanci kareen jagooyin fudfudud.

Isku soo wada duuboo C/Qaasim wuxuu ku fiicnaan lahaa inuu Soomaaliya Madaxweyne ka noqdo xilli ay Dawlad horay u jirtay ee ma’ahan Ninkii hadda.

Fahad Yaasiin Xaaji Daahir (SomaliTalk Editor)