SOOMAALIYEEY TOOS: MADAXDA DALKEENA

Qore: Faysal Cali Ciise | awfaysal@hotmail.com 

Sidee Looga Baxaa Fidnada

Kulan Diineedkii Labaad ee Soomaalida Waqooyiga Ameerik oo ka dhacaya Ohio.... GUJI

Waa qaybtii labaad ee maqaalkii baraaruga, waxaanan jeclahay inaan marakan madaxda soomaaliyeed gaarsiiyo dhawr tusaale oo ku sugan taariikhda Islaamka kuwaasoo mudan xusuus iyo in biya dahaba lagu qoro. Amthiladan waxay reebeen taariikh lama ilaawaan ah waxaanay si toos ah u taabaanayaan nolosha umada oo idil gaar ahaan intooda hormuudka ah ama hogaamiyayaasha. Inta aanan guda gelin qoraalka dulucda sheekada waxaa kale oo mudan xusuus in maamulku yahay mas’uuliyad aad u wayn ee aanay ahayn meel laga macaasho, wuxuu nabigu yiri sallallaahu calayhi wasalam “Dhamaantiin waxaad tihiin masuulo, waxaana laydin su’aali doonaa wixii laydin raacshay”. Qofka hadaba isu sharaxay mansabka maamulka waa qof u bareeray in berri Eebe horti lagu su’aalo wax walba oo ku saabsan umadiisa.

Duruufta lagu jiro maantay een u baahnayn in laysu tilmaamo ayaa waxay idinku kalifaysaa hadii aad tihiin madaxda maantay iyo mas’uuliinta barrito inaad la timaadaan saddex nooc oo sacrifice ah [Sacrifice waa inaad hudho wax qaali ah adigoo eegaya wax ka qaalisan kana qiima badan] (hurid) oo mid waliba uu taariikhdeena islaamka ku leeyahay xidid ama jirrid adag. Nooca sacrificeka hore waxaa inoo jideeyay saxaabigi waynaa ee Khaalid ibn Waliid, kan xigana saxaabigi isna jaliilka ahaa isla markaana ahaa wiilki nabiga sallallaahu calayhi wasalam Xasan ibn Cali ibn Taalib, kan saddexaadna waxaa laga dhaxlay khaliifki waynaa ee Cumar ibn C/Caziiz.

Hadaan ku horeeya mawqifka sayidnaa Khaalid ibn Waliid wuxuu ka turjumayaa tarbiyadi sharafta lahayd ee uu nabigu sallallaahu calayhi wasalam siiyay saxaabadiisa taasoo inaga mudan ku dayasho iyo inaan u kuurgalo. Sidaad maqasheenba sayidnaa Khaalid wuxuu ahaa abaanduule ciidan oo khibrad dheeri ah u leh arrimaha dagaalka, wuxuuna si dhakhsa ah uga dhex muuqday saxaabadi oo dhan wuxuuna gaaray heer uu nabigu sallaallaahu calayhi wasalam ku magacaabo “seeftii ilaahay”, wali taariikhda laguma hayo dagaal uu hogaamiyay oo guul darro soo hooyay. Wuxuu waligi ahaa seef ka baxsan galkeedi oo u heegan dagaalka wadada ilaahay. Waxaa aad u fiday tuhun ah in aalaaba ay isku lifaaqan yihiin gargaarka Eebe, guusha dagaalka iyo hogaanka sayidnaa Khaalid.

Cumar ibn Khataab oo ahaa kaliifki muslimiinta ayaa go’aan ku gaaray in uu baabi’iyo tuhunkan si ay dadka ugu cadaato in garg! aarka Eebe uu ka dhar la’yahay asbaabta aadanaha. Wuxuu go’aansaday Cumar inuu casilo Sayidnaa Khaalid hayeeshee waxaa ka sokaysay khatar aad u xoog badan waayo waxaa lagu jiray dagaaladi ugu adkaa taariikhda islaamka ee muslimiintu ay soo mareen, waxaa dagaalo ba’an lagula jiray boqorradi ugu waa waynaa uguna xoog badnaa dunidi waagaa, waa boqorradi Roomaanka. Iyadoo dagaal bartanka looga jiro, sayidnaa Khaalidna yahay amiirka ciidanka oo dhan isla markaana dagaal galinaya ayaa waxaa Madiina ka yimi ergay uu soo diray sayidnaa Cumar amiiril mu’miniin oo xambaarsan risaalo ama farriin, dagaalki oo socda ayaa Khaalid loo dhiibay waraaqdi ka socotay Madiina waxana ku qoran sidan “Anigoo ah Amiirki mu’miniinta Cumar ibn Khataab waxaan ku amrayaa Khaalidow inaad mas’uuliyada ciidanka iyo maamulka aagga oo idil ku wareejisid Abuu Cubayda Caamir ibn jarraax adiguna aad ka mid noqoto ciidanka”. Markii uu dhameeyay akhrinti waraaqda ayuu khaalid yiri “Wallaahi markaad ii dhiibtayna kuma farxin maantay ood ig! a wareejisayna kama nixin” Yaa Allaaaaaaaah, markaad eegto xaalada maantay iyo madaxda dalkeena saw qisadan iyo qisooyinka kalaba uma eka khayaali iyo waxaan suuroobi karayn. Waxaan u baahannahay rag yaqaan Eebehood oo maslaxada umadooda ka hormariya tan naftooda iyo reerkoodaba, og in mas’uuliyadu tahay mansab lagugu aaminay, maalinka qiyaamahana ay noqon doonto hoog iyo qoomamo sidii uu suubanahu inoo sheegay sallallaahu calayhi wasalam.

 ----la soco labada tusaale ee xiga-----

Faysal Cali Ciise

awfaysal@hotmail.com 

QORAALADII HORE EE FAYSAL CALI

Faafin: SomaliTalk.com | Aug 21, 2003

Copyright & Islaamku wuxuu ka qabo.... Akhri

114 Suuradood ee Qur'aanka

 .... Copyright & Islaamku wuxuu ka qabo.... Akhri

Kulaabo bogga hore ee  www.somalitalk.com

Afeef: Aragtida qoraalkan waxaa leh qoraaga ku saxiixan