Jawaabtii
afkii ilaah?!!!!
SAAHID MAXAMED YUSUF
TORONTO,CANADA
GACAMAY@HOTMAIL.COM
Anigoo ka mid
ah qoraayaashii bilaabay in ay
bog ku yeeshaan somalitalk uguna soo gudbiyaan bahweynta
afka soomaaliga ku hadasha afkaarahooda,ayaan jecleystay
in aan ka qeyb qaado labo maqaal ooy isku hirdiyeen labo ka mid ah
qorayaasha:
waa Ibraahim
Yuusuf &
C/Waaxid
Khaliif maqaalkaas oo la magac baxay:
Luqaddii ilaahay oo uu markii hore soo bandhigay Ibraahim.
Haddii aan akhriyey labada maqaal runtii labadaba aad ayaan ugu bogay
waxaanna u arkay in ay isku meel u socdaan ooy isna kabayaan,waa
haddii aan ku koobnaado oo kaliyah maqaalka koowaad ee maxamed ee
aanan u gudbin falsafadiisa qarsoon oo uu mar ku tilmaamay
maqaalkiisii ilbaxnimada u arko in uu geel
dhaqashada reer baadiyonimo u arko kaas oon maleynaayo in uu maqaal
kale ka akhriyey ee uusan maqaalkan ku koobneyn.
(1)
Qiimeynta maqaalka afkii ilaahay:
Maqaalka afkii ilaahay runtii ma
aanan ka dhex arkin wax loo gefay Diinta Islaamka ama qoraagu in uu u
gefay afka carabiga ah sida uu sheegay C/waaxid.
se waxa uu ka hadlay ibraahim oonan runtii aqoon habayaraatee aanan u
laheyn, waxay ila tahay kobcinta & barashada afka soomaaliga ah ee
qoran,kaas oo xataa waqtigii la qoray 1972 aan dayactir & kobcinba ka
helin dawladdii kacaanka oo ku koobtay oo kaliyah wax hal mar soo
baxay ama lagu badalay maamulkii xafiisyada & manhajkii dugsiyada
hoose-sare oo runtiiu badnaa tarjumaad xarfi ah guddigii af Soomaaliga
shaqadii weyneyd ay qabteen kadib wax kale oo dayactir ah ama turxaan
bixin ah ma aysan sameynin xataa naxwaha af soomaaliga lama
turxaan bixin oo buugaagtii ugu horeysay xataa lama sixin lamana
cadeeynin.
maraka maqaalka afkii alaah oo qoraagu ka wado afka soomaaliga sida
fiican ee uu ku soo gabagabeeyey maqaalkiisa waa run oo waa af Allaah
kaliya na baray
oo ka mid ah kii uu nabi Aadam Allaah baray ay malaa,iktuna u qirtay.
Maqaalku wuxuu weerarayaa labo qolo oo afkii soomaaliga ku labay waa
siduu yiri,e afaf qalaad sida afka carabiga ah & afka ingiriiska,
wuxuuse ku darin in ay soo socdaan
swedish,finish,belgum,sawaaxili,amxaaro,ruush iwm.
Labada qolo ee uu weeraray waxaa u horeeya wadaadada oo si aan geedna
loo gaban uu um dhaleeceeyey sida ay afka soomaaliga ah u yisaan ama
ay uga hore mariyaan
afka carabiga ah, waana meesha uu maqaalka c/waaxid xooga saaray ee uu
ku dhaleeceeyey maqaalkan oo idil xataa uu ka shakiyey Diinta qoraaga.
Ibraahim waxaan oran lahaa weerarka cad haddii uu yahay cusbadii
maqaalka waan garanay se si ka fudud baad wadaadada wax u dariinsiin
kartaa idigoon hadalka
ku afkeynin.
maxaa ka jira dooda Ibraahim ee wadaadada?
waa runtii oo cilmiga wadadadu wuxuu
ku dhisan yahay diinta Islaamka oo ku soo degtay afka carabiga
ah,markaas lagama weynaayo ereyo aysan wadaadada haatan tarjumaad
soomaali ah aysan u heysan oo ay ku khasabto in ay ereygii inteey
carabi ku sheegaan ay soomaali ku sharxaan,waa iin ay leeyihiin
wadaadada badankoodu ku koray magaalooyinkii soomaaliya ee af
soomaaligu saxa ah uu gabaabsiga ku ahaa ayadoon carbi & ingiriis la
gaarin.
Haddaan si kale u iraahdo beyzaaniga xamar & reer magaalka wallalaha
hargeysa af soomaaligii saxa ahaa ee nuxurka lahaa midna ma hayo,
ereybixinna iskaba daa.
Taas waxaad ku dartaa lahjaadka reer waqooyiga ee shiikh mustafa
haaruun oo cajaladihiisa soomaaliya oo idil laga jecel yahay, haddana
reer xamarku intaa noo jilci
ayey leeyihiin ilaa uu shiikhu ka yiri :( Dee waan u dhashee maxaan
sameeyaa)!!!
Sidoo kale shiikh BoqoLsoom Allaah ha u naxariistee oo koonfurta ku
dhashay, ereybixin badan
ayey uga baahan yihiin dadka ku dhaqan jigiga & jabuuti & Hargeysaba.
Marka wadaadadu afka soomaaliga ah ha bartaan oo carabiga isku rakibka
ah ha yareeyaan ceeb ma ahan si uu soomaaliga caadiga ahi kuu
fahmo,ama haddaan
si kale u iraahdo erey Bixinta Diinta ka qaata somalideenii hore(
Xerteenii).Runtii haddii aad dhageysato Allaah ha u naxariistee Shiikh
maxamed macallin oo afka soomaaliga ku hadla midka galbeedka
soomaaliya & Macallinkeygii Shariif C/nuur iyo dhamaan xertii
soomaaliya ee kutubta carabiga laqbeyn jirtay eryo badan oo af
soomaali ah ayaad ka heleysaan ee eryo bixin raadiya.
midda kale waxaa wadaadada ku haboon
in ay daliilsiga maahmaahyada soomaaliga & gabayada soomaaliya
badiyaan si ay khudbadoodu u yeelato dhadhan suugaaneed,ka duwan tan
haatan uu ka qeylinaayo Ibraahim oo intee badan ku saleysan afka
carabiga.
Barashsda afka carabigu waa waajib oo Diinteena ayaa ku dhisan,luqadda
labaad ee soomaaliyana waa afka carabiga inta ay erey na amaahisayna
waa malaayiin.
Runtii waxaan halkan ammaan uga soo jeedin lahaa Dhamaan dugsiyada
Islaamiga ah ee xamar ka furan iyo sida ay ardada u barayaan afka
carabiga ah ooy Runtii
ajar weyn ku gurubsanayaan, markey ardey u sahlaan fahamka quraanka oo
awal xifdi lee aheyd se haatan uu fahmaayo oo carabigana ku hadlaayo.
Se ayaguna waxay ku dhaliilan yihiin in ayasan ardada u dhigin afka
Soomaaliga ah ee qoran xataa maado soomaaliya in aysan dhigin ayagoo u
heysta in aan loo baahneyn.
sidoo kale waxaan gef ah in afka carabiga ah ay dhigaan uusan ku
saleysneyn barshada dhulka & dhaqanka soomaaliya sidii ay kutubtii
carabiga aheyd ee dugsiyada na loogu dhigi jiray ay ku saleysnaayeen
sida( jubba culyaa & juba suflaa)!!!
Taas waxaan ka wadaa macallimiinta cusub ee afka carabiga haddii ay
noo dhigayaan nahru niil se aysan dhigeynin ( nahu shabeelLe & nahru
Jubba)ama ayba u arkaan qorista afka soomaaliga in ay danbi tahay, bal
ka warama afka ingiriiskaba waad dhigtaane ?!!!!
ugu danbeeyn waa in maadada afka soomaaliga lagu daraa manaahijta
dugsiyada islaamiga ah.
Tan labaad ee maxamed weeraray waa afka ingiriisiga ah oo waayahan
dardar cusub la soo baxay markey soomaalidii ku baaheen wadamada reer
galbeedka taasna waxaan ka oran lahaa ayaga run beyba ka tahay afkeyga
soomaaliga ah wuu iga sii dhumayaa mudadii12sano aheyd
aan joogay waqooyiga mareykanka eryga ingiriisiga ah ayaa mararka
qaarkood ii sahlan intaan raadinaayo mid soomaaliyeed,runtii habeen
anigoo maqaal af soomaali
ah qoraaya ayaa waxaa ii gooyey ereyga ( shumac)ca ndle ilaa aan
xaaskeyga weydiiyey.
mana aha in aan afka soomaaliga ka faanayo ee mararka qaarkood wuu kuu
goynaa oo kan ingiriisiga ah ee meel kasta yaal yaal ayaa kuu soo
dhawaanaaya.
Waxaa kaloo jirta ( forum)waxgarad soomaaliyeed ah oo haatan ka hor
aan ku jiray qaar badan afka soomaaliga maba qori karaan,aniga & kuwo
yarbaa adeegsan
jirnay, maxaaba laga faanaa maba la yaqaane( Af qalaad aqoonta miyaa
)!!!!
Runtii maqaalka afkii ilaah waxaan anigu u qaatay in uu nagu
boorinaayo barashada Afkeenii hooyo oo lagama maarmaan ah ileen halmar
carab ma noqon karnee !!!!.
2)
Qiimeynta jawaabtii C/waaxid:
Runtii c/waaxid wuxuu xoogga saaray
wax kale uu ka ogyahay ibraahim yusuf,taas oo aniga iga maqan,haddaan
si kale u iraahdo c/waaxid wuxuu wax ka sheegay arrin qarsoon oo uu
maqaalku xanbaarsan yahay oo ah in luqadda afka carabiga ah la
weeraraayo ayada oo looga jeedo Diin naceeb,waxaana hadaladiisii ka
mid ahaa:
(waa nin Islaamka ka aradan amaba aan
haysan? Wuxuu u dig iyo ham leeyahay Qur’aanka oo ah Hadalkii Ilaahay.
Waxaad mooddaa inuu na leeyahay, Carabigu ma Hadalkii Ilaahay baa?)
waxaan kaloo ka ku jeclaaday jawaabta
c/waaxid in maqaalkii maxamed ibraahim uu ka calaameeyey eryo badan oo
af carabi ah oo uu calaamad cas saaray,markaan
ereyadaas tiriyey waxay noqdeen abaarihii 157 erey hal maqaal.marka
ibraahim waddadada lee u cad ee asagu iskuma jeedo oo horaa loo yiri:
( maroodigu takarta saaran ma arko ee maroodiga kale takarta saaran
buu arkaa).
marka c/waaxid wuxuu leeyahay intaadan dad kale faduulin bal horta
adigu isa sax, oo af soomali turxaan bixi.
Sida ay labada qoraaba sheegeen, waana meesha ay iskaga imanayaan ee
aniguna aan ku sheegay in ay isla socdaan ee ereyada lee kala duwan :
[ Taas waxay tahay in luqaduhu ay ereyo is amaahiyaan oo ereygaas
luqadda la amaahiyey uu ka mid noqdo luqada kale sida loo
isticmaalaayo,taas waxaan ka wadaa ereyga la amaahiyey asalkiisu waa
af carabi se af sooaamli ayuu isku badalay, waxaana ka mid ah 157 erey
ee c/waaxid ka calaameeyey maqaalkii afkii ilaah?!!!].
Macallin suudaani ah oo afka carabiga ii dhigi jiray oo la oran jiray
DR. xasan noosh ayaa dhihi jiray:
Afka soomaaliga asalkiisu waa af
carabi,wuxuu daliilsan jiray ereyo badan oon ka xasuusto:
maxaa jira? waa kalmad carabi ah ( maadaa jaraa?!!!)wuxuu kaloo dhihi
jiray Hooyo waa kalimad af carabi ah oo waxaa ku hadla ayuu dhihi
jiray qeyb suudaanta
ka mid ah oo hooyada u taqaan (ooyo) !!!!.
Haddaba waxaan qiimeyntii maqaalkii
afkii ilaah !!! ku soo gabagabeynayaa in gidigeenba aan u kacno boor
ka jafidda Afka soomaaliga ,waxaana ka codsanayaa wixii ka haray
guddigii afka soomaaliga & kuwa daneeya suugaanta & luqooyinkaba in ay
u kacaan in ay soo nooleeyaan suugaanteenii & waliba naxwaha afka
soomaaliga.
Waxaan halkan ka xusayaa abwaan weyn oo soomaaliyeed oo fartan laatiin
ka ee soomaaliga ku qoran asagu fakaray se xaqiisii (copy right) uu
kacaankii duudsiyey
waana Shire jaamac Qoraagii (halkankii nolosha) oo ku caan baxay
qoridda farta soomaaliga lixdameeyadii oo ku soo saari jiray wargeys
la oran jiray( aqoon la,aan waa iftiin la,aan)!!!!
Waxaan kaloo halkan ka xusayaa dad fara badan oo jeclaa in farta
soomaaliga farta carabiga lagu qoro oo ay halheys u aheyd( latin waa
laa diin) !!!
oo runtii haddii afka soomaaliga carabi lagu qori lahaa hal dhagax
ayaan labo shimbirood ku dili laheyn sida farta urdida ay carabi ugu
qoran tahay oo kale.
MAHADSANIDIIN
SAAHID MAXAMED YUSUF
TORONTO,CANADA
GACAMAY@HOTMAIL.COM
QORAALADII
HORE EE SAAHID
Afeef: Aragtida qoraalkan waxaa leh qoraaga ku
saxiixan
Faafin: SomaliTalk.com | Dec 11, 2003
|