Arrintu si kastaba ha ahaatee, waxaan maqaalkan ku eegi doonaa xidhiidk ka dhaxeeya dadka Daaroodka, gaar ahaan dadka Absamaha iyo dadka Isaaqa kuwaa soo muda qarniyaala isa soo garab deganaa. Malahayga, qarniyaal kalena isa-sii garab deganaan doona. Waxaa kale oon isku deyi doonaa inaan soo bandhigo danta ama danaha ka dhexeeya (jiray) labada dhinac.

Waxaa taa xigay in dadkii Isaaqu soo qaxeen oo dhul iyo degaan Absame magan u soo noqdeen -1988. Xilligaa, dadkii Absame gacmo furan iyo walaaltinimo wayn ayaa qaxootigii dadka Isaaqa lagu soo dhaweeyey.Waxaa meesha laga saaray in dad soo baro kacay oo Somaliya oo dhaqan, diin iyo luuqadba la wadaago lagu wiirsado ama lagu jees-jeeso. Arrintu si kastaba haw dhacdee, waxaan ognahay in qaxootinimadu ayna ahayn shay dookha balse ay tahay musiibo Rabaani ah oo Eebe adoomihiisa cida uu isagu u garto ku salido,cidna lagu ceebayn karin. Hadaynu tusaale yar soo qaadano, Abwaan Dubad Hiirad, isagoo tilmaamayo waayo aragnimada Adamiga iyo sida marxaladuhu isu bedeli karaan,
waa kii lahaa:

Mar hadii, ay cadaatay in Hargaysa ayna abaal iyo darisnimo-toona tix-galinaynin, waxaa Absame la gudboon inuu ku talaabsado sidii uu ku tiirsanaanta Berbera/Hargaysa uga maarmi lahaa gabi ahaabana loona go’doomin lahaa Hargaysa si deg-deg econo-politically. Si ay arrimahaasi u hirgalaan, waxaa lagama maarmaana in la qaado talaabooyinkan soo socda:

1) Waxaan ku talinayaa in marka ugu horaysa la joojiyaa cadaawada Absame iyo Itoobiya ka dhex oogan Isaaqana u noqotay fursad dahabi ah iyo lacag adag oo marba intay doonaan laga soo sarifo Itoobiya. Waxaan, aaminsanahay, in labada umadoodna (Absame/Tigrey) ay dan wayni ugu jirto inay heshiis iyo is-af-garad deg-dega yeeshaan, islamarkaa baal cusub oo wax wada qabsi ah uu u bilaabmo –it’s overdue. Marka taa la helo, waxaa meesha ka baxaysa, danta koowaad ee Qab-qablayaasha Hargaysa ka leeyihiin soo qab-qabashada iyo qafaalashada dadka shacabka ah oo sidaan horayba u soo tilmaanay ku dhisan siyaasad “danaysi iyo dilaalnimo”.

2) Waxaa Absame la gudboon inuu u dhaqaaqo sidii uu Daarood wayne wax ula qabsan lahaa. Marhadii siyaasada Hargaysa ka dhamaan la’dahay Soomalinimo nacayb ama cunsurinimo, waxaa Absame ku qasbanyahay inuu cida maanta ay isku danta iyo dareenka yihiin ay wax la qabsado. Waxaan dadka Daaroodka ku baraarujinayaa in ay arrintan si xasaasi u qaataan, ugana qaataan tallaabooyinka ku haboon. Tusaale ahaan mar’uu gabyaagii caankaha ee Xarbi Ismaaciil ka hadlayey, amuur tan-faraaruqa oo soo food-saartay tolkii, kadibna niman ay markaa loolan siyaasadeed lahaane ay ka faa’iidaysteen oo xaalada maanta Daaroodku taaganyahay oo kale ah, ayaa waxa gabaygiisii ka mida ahaa: “Dheeliga tolkeed baa cilaan loogu soo dhacaye, hadaynaan ku waa soo dhawayn dhimanay Boosowe” .Waxaan qabaa, dekadaha Laas-qoray iyo Boosaaso, ayaa ka mudan in waxna laga keeno, waxna laga dhoofiyo meesha Berebera ganacsi lala yeelan lahaa. Arrintani, waxaan aaminsanahay waxay ahayd in mar horeba loo hawl galo oo Harti iyo Absame, igoo xeerinaya isbedelka geyiga iyo meeqaanka maanta Daarood taaganyahay, isku soo durkaan waxna wada qabsadaan. Anigu, shaqsiyan, kalsooni wayn ayaan ku qabaa in Daarood guud ahaan, gaar ahaan Kabla-lax inuu maanta arrinta u heelanyahay.

Gabagabadii, waxaan jeclaan lahaa inaan runtii qoraalkan loo qaadanin kicin iyo abaabul dagaal. Balse loo qaato wacyi galin iyo xisaabtan dhab ah oo lagu muujinayo muhiimada xidhiidhka dhaqan/dhaqaale ee Absame iyo Isaaqa ka dhexeeya. Waxaan jeclaan lahaa inaan muujiyo in is-xaq-dhawrka, derisnimo wanaagga iyo wax is-dhaafsiga laba dhinacba ay dantu gugu jirta sidaa darteed ay laba dhinacba iska xilsaaraan hagaajintiisa. Yase yeeshee, waxaan aad uga xumahay inay u muuqato in dadka maamulka Hargaysa oo dadka Isaaqu hormoodka yihiin arrimahaas ay wali ka caga jiidayaan inay gar-waaqsadaan gafafka joogtada ah ee shacabka Absamaha loo gaysanayo. Waxay u muuqataa inay ka raali yihiin (maamul iyo shacaba) in is-qafaalashada, dhiig-miirashka iyo danaystenimada ku sii wadaan dadka Absame. Mark hadii arrintu sidaa tahay, waxaan aaminsanah inay haboonaatay in lagu taliyo in umadda Absame iyo Daaroodba guud ahaan inay xaq u leeyihiin inay is-difaacaan oy danahooda u soo noqdaan.