Waxaa ayaandaro iyo wax laga naxo ah in webside-yada soomaaliyeed isku rogaan sidii goobihii fara ku dirirka ahaa meel qof walba waxa qalbigiisa ku soo dhaco iska dhaho . Bogaga internatka ee soomalidana ma laha xeer iyo nidaam ay ku kala soocaan qoraalkii mudan in la daabaco iyo kan aan mudneen,sida soomaali sharci iyo nidam uga jirin ayaa webside-yashooda u lahayn xeer iyo nidaamka wax ku kala soocaan. qof walba wuxuu doono ku soo diraa misna loo daabacaa iyada oo aan la eegin qoraalka waxa ku qoran ,sidaa darteed ayaa waxaa caadi ka noqdey in leesku aflagaadeeyo ama shaqsi madax ama caan ah si toos ah loogu aflagaadeeyo.Ninka siyaasiga ah waa la dhaliili karaa siyaasadiida oo wax caadi ah oo dunida oo dhan ka jira lakiin in shaqsi ahaan la caayo waa wax aan banaaneen.Qofka qoraaga ah ama wariyaha waxaa shardi ah in uu ahaado ruux mar walba runta sheega oo mas`uul ah oo waxa uu qorayo ahaadaan wax leh raad la raaci karo, lakiin noqon ruux cadifad sida oo wixii laabtiisa ku soo dhaco iska qora asaga oo marnaba tixgelin siineen waxa uu qorayo cirib danbeedka ee yeelan karto.Maqaal aad u fiican oo uu qorey Yasiin Jamac Nuur oo uu ugu magac darey ”Qoraaaga iyo qaribaaga saxaafada soomaaliyeeda”ayaa wuxuu leeyahay;

”Qofka qoraaga ama suxufiga ahi waa inuu ahaadaa qof mas’uul ah oo dhawraya sharaftiisa iyo karaamadiisa, cisigiisa, dadnimadiisa, qoraanimadiisa iyo firkadiisa, waana inuu yahay qof daacad ah oo aan dhacdhac lahayn, sidoo kalena waa inuu leeyahay dareen xog-ogaalnimo iyo karti hal-abuurnimo. waana inay intaasi u dheer tahay dulqaadasho iyo degenaansho. Qofka qoraaga ah calaamadahaas ayuu leeyahay oo lagu qiimeeyaa. Hase ahaatee waxaad moodaa beryahan danbe in ay arrintu tahay “yaa farta yaqaan, ee aanay ahayn yaa aqoon u leh”,

Hadaba waxaa beryahan buuxiyey bogaga internetka soomaaliyeed maqaalo uu soo diro nin layiraah Shafici Xasan Maxamed kuwaasoo runtii inta badan aan lahayn asluubtii iyo aqlaaqdii qofka qoraaga lagu yaqiin, tayo xumo iyo maduuca qormada oo marba dhinac loo boodo waxaa u sii dheer aflgaado uu u geesto nimman madax iyo odayaal soomaaliyeed hadaan tusaale u soo qaato qoraal uu ugu magac darey ”wadaadadu ma dad baa mise waa diin” wuxuu si aad ah ugu gafayaa Sh Cumar Faruuq iyo madaxweyne Ismaciil Cumar Geele, isaga oo Ismaaciil Cumar Geele ku tilmaamayo in uu yahay ”calan cas ” dhiigiisa ku shaqeeyo khamriga, asaga oo shafici wax cadeen iyo markhaati midna keenin.In ruux muslim ah sharaftiisa sidaa loo dhaawaco waa wax diinta islaamka ka xaraam ah iyo dhaqan kasta oo dunida jirana ku fiicneen.Maqaal kale oo shaafici qorey oo axadii dhaweed ku soo baxay boga Internetka (11-01-2004) maqaalkaas oo magaciis ahaa ”Ma taqaan Cabdiqasim” oo uu shafici yiri waxaan ka hadlayaa Cabdiqasim Salaad Xasan tariikhdiisa asaga oo shafici hadalka ku bilaawey ; ”Soomaalidu tariikhda dadka ma qoraan oo waa in aynu tariikhda qof leeyahay la soo bandhigaa” kadib shaafici tariikhda cabdiqasim ayuu hal bog ku soo koobay oo inta badan wax ka sheegay Cabdiqaasim sida uu Khamriga u cabi jirey markuu ruushka ardeyga ka ahaa iyo siduu dumarka ku ahaa.Shafici wuxuu qoraarkaas ku yiri warka waxaan ka heley dad Cabdiqaasim aqoon,saxiibtinimo iyo eheltinimo ka dhaxeeso lakiin shafici ma sheegin dadka kuwa ay yihiin iyo meesha eay ku nool yihiin, si uu wuxuu sheegayo cadeemo ugu yeelo oo qoraalkiisana u noqdo wax dhab ah oo la rumeesan karo,shafici qofna ma carabaabin ileyn beenlow nin dhintey iyo nin foguu markhaati ka dhigtaaye,ama aan dhahee beenloow beenta wuu soo alifaa.

Ugu danbeentii waxaan rabaa in qeybtan danbe aan ugu faaìdeeyo Shafici iyo qof walba oo raba in uu wax ka qoro qof kale tariikhdiisa waxyaabaha looga baahanyahay in uu la yimaado si qoraalkiis u noqdo mid wax la qaadan karo oo dhaxdhaxaad ah,waxaa ka mid ah seddaxdaan sharuudood oo hoosku qoran mana aha wax aniga la imid ee waa xeerarka jaamacadaha iyo saxaafada casriga ay isticmaalaan.

1- Waa in ay cadahay qofka wax qorayo ullajeedadiis si uu qoraalkiisu u noqdo qoraal macquul ah oo wax ku ool ah , tusaale hadii nin yahuudi ah uu qoro maqaal dheer oo uu ku canbaareenayo falastiiniinta badanaa tixgelin weyn lama

siiyo ilayn waa dad isku cadow ah oo dagaal ka dhaxeeyo , sidaa darteed qofka raba in uu qof kale tariikhdiisa wax ka qoro waa ineenan sidin cadifad nacayb xanbaarsan oo ullajeedada wax u qorayo aysan ku saleesnayn mid uu rabo in uu ku dhaawaco sharafata qofka uu wax ka qorayo ama aynan noqon mid laab la kac ah.

2- Waxaa kaloo muhiim ah in meesha aad warka ka soo qaadaneeso ay yihiin ilo lagu kalsoonaan karo,hadii arinta aad wax ka qoreesid adiga goob joog ka ahayd waa in aad cadeemo keentaa dadka ku qanci karaan si arinta aad ka hadleeso ugu ekaan nabsasho. Dadka aqoonta u leh sida wax loo qoro waxyay sheegaan magaca qofka ay warka ka soo xigteen hadii iyaga meesha goob joog ka ahayn si ay markhaati ugu yeelaan waxay qorayaan,waxayna weli isku deyaan qofka warka laga soo qaadanayo in uu yahay qof la aamini karo ilayn ruux walba hadalkiisa lalama soo shir tagee,hadii buug uu ka soo aqriyayna waxaa la sheegaa buuga magacii,magaca qoraaga qorey, boga aad hadalka kasoo qaadatey lambarkiisa iwm.Lakiin sida Shaafici hebel waa ”calan cas” khamri cab ah oo aan la sheegeenin sida uu ku ogaadey wax cadeemo iyo markhaati aan loo yeeleenin waxuu maqaalkiisa noqonayaa kuti-kuteen iyo aflagaado aan tixraac aan laga dhigan karin.In qof weyn waxaasi iyo wax la mid ah qoro misna shabaq internat oo kumanaan soomaali aqrisaneyso soo geliyo waa arin aad u fool xun oo in laga xishooda mudan.

3- Qofka aad tariikhdiisa wax ka qoreeso asagaa si toos ah looga soo xigtaa, adigoo qofkaa wareesi la yeelanayo ,tasoo weli faalo lagu sii kabaa adiga oo wixii been kuu gula muuqda tilmaameesid ,beenta aad tilmaameesidna waa in aad cadeemo uheli kartaa.

Gunaanadkii waxaan dhihi lahaa waxbaa la qoraa wax loo ma qoree waxaa haboon in la dhowro asluubta qoraalka iyo sharafta ruux binu´aadanka leeyahay ,si ay qoraaladeena u noqdaan kuwo faa´idooyin inoo xanbaarsan, waxaana haboon in aflagaadada aan iska yareeno si waqtigeena qaaliga ah aanan ugu mashquulin oo aanan ugu dhumin wax xun oo carada ilaah ku kasbaneeno.Walaalkee Shafici adigana waxaan kuu gula talin lahaa in aad sharaftaada dhowratid isla markaana ogaatid in aflagaadadu qof weyn ceeb ay ku tahay.

Fig:(Ma taqaan Cabdiqaasim maqaalkii ahaa, (....eeg lifaaqa hoose) bogeeda wey ka saareen malintii isniinta oo tariikhdu ahayd 12-01-2004 markaan weydiiyey maamulka websitekaas sababta ay ugu sareen waxay i dhaheen ”maqaalku wuxuu ahaa maqaal qof shaqsi ah si gooni ah loogu aflagaadeenayo sidaa darteed bogeena uma rabno in ay ku soo baxaan maqaalo noocan oo kale ah ” waa arin ku deyasho mudan)


WABILAAHI TOFIIQ


Ilyas M Hussein
ilyas_mh@hotmail.com

Faafin: SomaliTalk Jan 16, 2003 

LIFAAQ: Maadaama uusan qoraalkaasi ”Ma taqaan Cabdiqasim” kusoo bixin SomaliTalk ayaanaan u xusin meelihii kala ee uu kusoo baxay.

...QORAALADA DADWEYNAHA EE MAANTA:

Afeef: Aragtida qoraalka waxaa leh qoraaga ku saxiixan

<><>.... Copyright & Islaamku wuxuu ka qabo.... Akhri

Kulaabo bogga hore ee www.somalitalk.com