NABADI
WAA NOLOL
 Inj.
Cumar C/nuur Nuux – Nabaddoon
omarabdinur@hotmail.com
Mahad oo
dhan Ilaah baa iska leh. Naxariis iyo Nabadgelyana Nabi
Maxamed korkiisa ha ahaato.
Erayga
Nabad waa eray aad u qiimo badan. Waa eray noolaha oo dhan
aqoon fiican u leeyihiin, hamuun iyo hiloow weyna ay u
qabaan. Nabad waxaa lagu qeexaa oo ugu dhow macnaha soo
socda “ Xaalad degennaansho iyo xasillooni, ayna ka
dheertahay qas iyo argagax noocuu doono ha ahaadee”. Waxaana
saldhig u ah oo nabaddu ku negidahay waxa loo yaqaan “caddaaladda”.
Nabaddu waa miisaanka nolosha waayo nolol ma jirayso haddii
nabad la waayo, nabadna ma jirayso haddii caddaalad la waayo.
Xaqiiqada noocaan ahi waa mid ay fahmeen ama loo baahan
yahay in ay fahmaan dhammaan aadanaha oo dhan iyo weliba
xayawaanka ku nool dhulka iyo badda intaba.
Wadaadkii
la oranjiray
Rev. Martin Luther King, Jr.
ee u doodi jiray xuquuqda
dadka madow ee Maraykanka ayaa warqad uu ka soo qoray xabsi
ku yaallay magaalada Birmingham 16kii April 1963dii wuxuu ku
yiri “ True peace is not merely the absence of
tension, it is the presence of justice” “
Nabadda dhabta ahi ma aha degennaansho la helo oo qura, ee
waa caddaaladda oo la helo ”. Oraahdan ama
tusaalahani waa xikmad iyo xaqiiqo taariikhi ah oo dhabta ka
hadlaysa, waxaana intii aan maqaalkaan qorayey ii soo baxday
in dadkii ugu badnaa ee dunida soo maray waqtigooda iyo
noloshoodana ku bixiyey raadinta nabadda iyo caddaaladda -
muslin iyo gaalo kii ay rabaan ha noqdaane - ay u badnaayeen
dad wadaaddo ah oo diin Ilaah soo dejiyey ka dab qaadanayey.
Tusaale, nebiyadii la soo diray oo dhan waxay dadka ugu
yeerayeen nabad iyo caddaalad. Waxaa taas kuu sii caddaynaya
in diinta Islaamka oo diimaha Ilaah soo dajiyay lagu soo
afjaray uu magaceedu ka yimid erayga ASSALAAM oo macnihiisu
yahay NABAD.
QIIMAHA
NABADDA
: Sidaan
kor kusoo sheegnayba nabaddu waa saldhiga nolosha. Waa
natiijada ka dhalata caddaaladda iyo istixgelinta. Waa
aasaaska wada noolaanshaha iyo is aamminaadda aadanaha.
Haddii dal aad aadaysid waa in dalkaas nabadi ka jirtaa oo
naf, maal iyo dareen intaba aan waxyeello kaa soo gaareyn.
Haddii dal la maalgashanayo waa in dalkaas nabad iyo
degenaansho ka jiraan. Wax kasta oo naflaydu sameyso ama ku
fakarto in ay samayso waxaa ka horreeya inta aan la sameyn
in la hubiyo in lagu nabadgelayo, sidaas ayey nabaddu waxay
u tahay aasaaska nolosha iyo jiritaanka naflayda.
Islaamnimada waxaa ka mid ah in qofku dadka aan waxba u
dhimin nabadgeliyo guud ahaan, gaar ahaan dadka muslimiinta
ah. Waxaaba dhici karta haddii aan qofka muslimka ahi sidaas
yeelin in uu islaamnimadii uga baxo. Taas waxaa caddayn u ah
in Nabigeennii Muxamed nabadgelyo iyo naxariis dushiisa ha
noqotee uu yiri “Muslimku waa kan muslimiintu ay ka
nabadgalaan carrabkiisa iyo gacantiisa”. Waxaa la dhihi
karaa qofkii muslim ah oo aan sidaas yeelin islaamnimadiisu
waa booc booc ama sheegasho. Allow sahal amuuraha, immisaa
muslimiin dhab ah innagu hartay, oo afkooda iyo addinkoodaba
laga nabadgalaa?
NABADDA
IYO SOOMAALIDA
:
Soomaalidu macnaha nabadda si fiican bay u taqaan sida
naflayda kalaba, laakiin ilaalinteeda iyo raadinteeda
labadaba waan ku liidannaa. In Soomaalidu macnaha nabadda
taqaan taariikhna u leedahay waxaa laga fahmi karaa: erayga
ugu horeeya ee qof Soomaali ahi kugu yiraahdo ama kugu
salaamo waa “Nabad ma sheegtay?”. Halkaas waxaa laga fahmi
karaa in macnaha nabadda Soomaalidu si fiican u taqaan,
welibana baahi weyn oo ay u qabto ama u qabi jirtay, ayaa
keentay in la isku salaamo nabad ma sheegtay? Jawaabta
salaantaasina waxay noqotay “ Nabad baan sheegay ee nabad ma
sheegtay?” Waa tusaale kale oo muujinaya in waxa ugu mudan
ee labada qof isweydaarsadaan ay yihiin nabad-sheeg iyo
nabad-sheeg, si loo kala nabadgalo, kadibna nolosha inteeda
kale la isula wadaago.
Gabayaa
Soomaaliyeed ayaa isagoo tusaaleynaya qiimaha nabaddu
leedahay wuxuu yiri:
“Sow
godobi surinkaad martaba sabab qarsoon maaha?
“Sow
nabadi gogoshaada ood sidato uun maaha?
Waayo
godobtu waxay noqon kartaa sabab darteed la guu dilo meel
kasta oo aad tagto, maxaayeelay ma tihid qof nabad qaba, ee
waxaad tahay qof godob qaba. Haddiise aad nabad qabto oo
aadan cidna godob ka gelin meeshii aad doonto ayaad
seexanaysaa oo nabadda ayaa gogol kuu ah!
MAANTA
AYAA LOOGU BAAHI BADAN YAHAY NABADDA:
Dadka
Soomaalidu meel ay dunida ka joogaanba maanta ma nabad
qabaan, inkastoo aan la dhihi karin godob ayey qabaan
dhammaantood, haddana dibad iyo gudo midna laguma nabad qabo.
Waddankii nabad kama jirto, Afrika nabad kama
jirto, Ameerika nabad kama jirto, Yurub nabad kama jirto,
Carab nabad
kama jirto,
badda iyo saxraha nabad laguma sheegin, waxaan nahay ummad
nabad la'aani hayso. Nabad la'aanta waxaa keena colaadaha,
faqriga iyo
gaajada,
sadbursiga iyo boobka, quursiga iyo xadgudubka. Dhammaan
arrimahaasna waxaa keena oo saldhig u ah caddaalad-darrada
iyo maamulxumada.
Haddaba
su'aasha isweydiinta mudan waxay tahay; Ma waxaan nahay
ummad dhammaanteed wada kharriban oo godobta iyo colaadda
jecel mise cillad kale ayaa ina haysata?
Waxaa
hubaal ah in dad wanaagsan oo nabadda jecel dadaal dheerna
ugu jira ay innagu jiraan. Dadkaas waxaa laga dhex heli
karaa dhamaan qaybaha kala duwan ee bulshada sida culimada,
ciidamada, aqoonyahanka, cuqaasha, dumarka, dhallinyarada,
siyaasiyiinta iyo weliba qaybo kale oo badan oo dadkeenna ka
mid ah. Waxaa iyaduna hubaal ah in ay jiraan dad is tusa in
ay fitnada iyo colaaduhu dan u yihiin, danahaasi ha noqdeen
kuwo awoodeed, ama dhaqaale iwm. Nasiib darrada jirta waxay
tahay in kooxaha nabad diidka ahi ay habeen iyo maalin u soo
jeedaan hirgalinta himilooyinkooda gurracan, halka dadka
intii badnaa ee nabadda danaynayay aysan la imaanaynin wax
ficil ama dhaqdhaqaaq ah. Waxa meesha ka maqani waa in inta
ay nabaddu danta u tahay dhinac uga soo wada jeestaan sidii
lagu hirgalin lahaa nabad waarta, taasoo u baahan in naf iyo
maalba loo huro.
Gudaha iyo
dibaddaba, baahida wayn ee maanta Soomaali haysata carruur
iyo cirroolaba waa nabad…. Nabad..nabad la'aan! Haddii
maanta cid wax laga waydiinayo dhibaatada ay leedahay nabad
la'aantu, dadka laga waydiin lahaa waxaa ugu horreeya
Soomaalida. Waxaan dhammaanteen marqaati ka nahay in nabad
la'aani ay tahay nolol la'aan, mana jiro maanta guri ama
qoys Soomaaliyeed oo uusan xanuunka nabad la'aantu saamaynin.
Haddaba sow ma habboona in guri kasta oo Soomaaliyeed looga
guntado hirgelinta nabadda taas ayaa maslaxaddeenna aakhiro
iyo teenna adduunyaba dani noogu jirtaaye.
Waxaan
qoraalkayga ku soo gabagabaynayaa maansadii Ergo Oaday ee uu
curiyay suugaanyahanka nool ee nabadda jecel Maxamed Yuusuf
(Kayase), waxaanan ku kalsoonahay in qalbigii qushuuc lihi
uu qaddarin doono xaqiiqada ay ka hadlayso maansadu:
Intee baynu balaayo
Iyo baase u joognay
Intee baa baqtigeenna
Bahal uu guranaayey
Taladeenna baroon iyo
Intee boobe hagaayey
Waa sidee badankeenu
Waa beer-gooyiyo ciile
Hadhaageenna badbaadshoo
Halla baajiyo dhiigga!
Baarqabayntii doraato
Inta baashe ku mootan
Boqollaal ku naf waayey
Ee bahdoodii tebayso
Ee halkoodii bannaantay
Een la buuxin karaynin
Waa bayaan la hubaaye
Waa beer-gooyiyo ciile
Hadhaageenna badbaadshoo
Halla baajiyo dhiigga.
Intii baar-cadde wiil ah
Lagu gooyey billaawe
Intii baarri la toogtay
Bilcan weyday ninkeedii
Baroortii shalaytoole
Baasii weynu ogeyne
In ba'ay kale yeedho
Waa beer-gooyo iyo ciile
Hadhaaggeenna badbaadshoo
Halla baajiyo dhiigga.
Inakoon ka bogsoonin
Baylahdeennii horeeto
Inakoon weli baanan
Boogihii doqonniimo
In belaayo kaleeto
La baaqbaaqo haddeertoo
dadka buun lagu yeedhsho
Waa beer-gooyiyo ciile
Hadhaageenna badbaadshoo
Halla baajiyo dhiigga.
Baaruuddaa ololaysiyo
Bunduq wiil dhaliwaaye
Ba ba'naan iyo xoogna
Bogsiin waaye dhibaatoo
Horaa loogu bog-dooxmee
Baajintaa ka wanaagsan
Colaad baaniseheede
Waa beer-gooyiyo ciile
Hadhaageenna badbaadhshoo
Halla baajiyo dhiigga.
Birta la iska aslaayo
Boqnaha la iska jaraayo
Inta biixi jabaysa
Inta maal burburaysa
Beled taagan dumaaya
Naf Illaahay baxaysa
Rabbigeen ma banayne
Waa beer-gooyiyo ciile
Hadhaageenna badbaadshoo
Halla baajiyo dhiigga
Inakoo isku beer ah
Boggeenii isku yaallo
Boqorkii wada raacnay
Haddii aan is birayno
Baguugaa iska yeelno
Berritaan cadawgeenna
La iska baacin karayne
Waa beer-gooyiyo ciile
Hadhaageenna badbaadsho
Halla baajiyo dhiigga
Cabdoow beel negi joogtaa
Kala soocata baadiyoo
Waxa baad wada quuta
Dad badbaado dhex taalloo
Waxa barwaaqo ku taama
Baradii samo yaalle
In loo baaqo xumaanto
Waa beer-gooyiyo ciile
Hadhaageenna badbaadshoo
Halla baajiyo dhiigga
Bulshayey dhammidaaba
Waa bayaan nabadeede
Waa dareen birmadkiiye
Illaahay ballankiisa
Illaahay baqdintiisa
Illaahay baryadiisa
Ku baqtiiya colaadda oo
Waa beer-gooyiyo ciile
Hadhaageenna badbaadshoo
Halla baajiyo dhiigga.
Marka
dhiiga la baajiyo ee colaaddu dhammaato. Marka caddaalad la
sameeyo, xaqdarrana laysku cadaadin, kolkaas baa nabaddii
iyo nasrigii Eebbe imaane nin walboow tafaxaydoo ha noolaato
u baaqa. Waa inoo kulanti dambe iyo Q 2aad ee qoraalka oo
aan uga hadli doono; Sidee
Soomaali nabad ku gaari kartaa?
Dhammaad:
Inj. Cumar
C/nuur Nuux - Nabaddoon
omarabdinur@hotmail.com
Afeef: Aragtida
qoraalkan waxaa leh qoraaga ku saxiixan
Faafin: SomaliTalk.com |
Aug 15, 2005
Gabar
Soomaaliyeed oo Norway Ku Dishey Wiil Soomaliyeed
Wiilka waxaa saakay meydkiisa laga helay.
Guji....
Xisbiyada mucaaradka
Itoobiya oo diiday natiijada doorashada
iyo Suxufi loo
xidhay warar uu maxkamadda Itoobiya ka sheegay ...
Guji... Aug 12
Soomaalida
Maraykanka oo Loo Ogolaaday In ay dib u Xerayn karaan Sharciga TPS
Dowladda Maraykanka ayaan bishan August
waxay dib u ogolaatay in dadka Soomaalida loo siyaadiyo..
Guji... Aug 12
| 
Daabaco
Boggan | Print