Maxaynu u Wax Qabad u Samayn waynay

Qorayaasha iyo Turjumayaasha qoraalkan ka qayb qaatay waa: C/fataax Xasan Xasan, Axmed Ismacil (Bucul), Siciid Cumar Yuusuf, Maxamed Ismacil: C:/o Hargeysa: cabdifataax_96@hotmail.com

1.Caajisnimo iyo wahsi

Nabigu Maxamed (SCW) isagoo ilaahay ka magan gelaya aafada caajiska, wuxuu yidhi ilaahow waxan kaa magan gelayaa hamiga, muragada, caajisnimada, bakhaylnimada iyo fulaynimada.

Arintuna waxa iskugu soo aruuraysa in caajisku yahay meesha ay aafadu ka soo fusho, dadku waxay asal u leeyihii caajiska, dadku markay hawl qaban wayaan in uu yahay mid aan hawsha qaban karayn kaasi waa caajis, inuu yahay mid kara laakin aan doonay inuu qabto kana waxa la yidhaa kasal, dadku hadii uu yahay meel ay ka soo fusho arin culaysku keenta mudo horena uu sameyay waxa la yidhaada murugo, hadii uu yahay mid uu ka soo fulay war warkiisu arin iman doona waxa la yidhaada warwar, hamiga iyo murugadu waa halkay ka yimaadan caajis nimada iyo waxa la yidhaado kasal.

Hadaba dadku markuu dareemo Tusaale ahaan in halkaan ay taalo arin hortiisa waajibna ay ku tahay in uu wax ka qabto waxa soo wajiha hami iyo culays iyo argagax taasina waa ta keenta caajis nimada.

Arinta hortaada taala hadii aad tahay qof awood u leh wax ka qabashadeeda ku dhaqaaq markaa halkaad u hayso. Hadii aanad Karin wax ka qabashadeeda ilaahay talo saaro dabadeed ka fakir sided ka yeeli lahayd sidaa ku hawl gal waxaa laga yaabaa in aad gaadho natiijada taasi waa sida aynu uga gudbayno murugada khaladaadka mar hore dhacay hadii aad doonto in aad masaxdo raadkiisa ku dhaqaaq adigoo ogsoon hadii aanad Karin arinta udaa kana fakir wixii kaa anfacaya ilaa aad ka gudubto xayn daabka murugada

Ku mashquulida hamiga iyo murugadu waa sawirka ama natiijada caajisnima waana aafada dadka ku keenay inayka xanibmaan ama uhol galaan masaaliixdooda aduunyo ama aakhiro tusaale ahaa iyagoohaysta fursado badan ayaanay hadana ku guulaysan inay xaqiijiyaan hadafkooda caajisnimo darteed ama kasal arintanu waa mida aynu si aad ah ugu naqaano nafaheenaama qadiyado xadhiidh la leh

2. Cabsi laga qabo in lagu fashilmo

Inta badan mushkiladani waxay ku dhacdaa dadku markay bilaabayaan wax aanay aqoon ulahayn dadka waxuu ka helayaa aragti dhamays tiran markaad doonayso in aad hawl qabato waa laba mid uun in aad ku fashilanto iyo in aad ku guulaysato inta badan maxaa keena fashilaada ?

Maaxaad ugu fikiri wayday in aad ku guulaysato?

Qofna lagama yaabo in uu qabto hawl uu kashakisan yahay in uu ku fashilmo waxaa laga yabaa in aad ku dhex nooshahay mujtamac mutacalimiin ah oo soo maray marxalado kala duwan, dhugsiyo hoose dhexe iyo kuwa sare, qaarkoodna ay ku gudbeen heer jamacadeed, qaar jamacada ka dhib wax barasho kale ay sii galeen.

Dadkaa qofkasto oo ka mid ihiba wuxuu ku dadaalaya si aanu igu fashilmin wax barashadiisa, ma arkaysid mid ka mid ah ardayda oo ku noqnoqonaya imtixaanada si ay uga badbaado in uu fashilmo, waxa laga yaaba badh ardayda ka mid ihi in ay ku guulaytaan 1% sidaa darteed wuxuu galayaa imtixaan waxa isaga markaa ku soo hadhaya warqadi imtixaanka isagoo garanaya miyuu khalday iyo miduu saxba .

Ardayda ku guulaysata imtixaanada markay imtixaanka galaan ayaa qiyaastooda waxa ku badan oo ay awooda saran si ayna igu fashilmin, waxa aan ugu jeeda jirabaada dhamaanteen way ina soo martay haday tahay camal iyo hadaytahay waxbarashoba , waxa ku lamaan oo laga yaaba in lagu gaadho heer fashilaad marka la eego nidaamka wax barasho, sidaa darteed waynu najaxaynaa waana aynu karnaa in aynu ka gudubno marxaladahan.

Qaybo ka mid ah dadka ayaa ku guulaysta noloshaada iyagoo kala gedisan waxa ka mid ah kuwa ganacsato, qoraa iyo abwaano, hadaba fashilaada ayaa ku wayn xagooga aadna ay iskaga ilaalinayaan hadaba markay ku noqnoqdeen jirabaada ayay gaadheen meelo sare.

Inagu maxaynu meel sare aan ku gaadi waynay?

Iyaguna horemarkan ay ku gaadheen?

Ka fakir adiga oo ku dhaqaaqay dacwada diinta islaamka, masiibada ka wayn maxay tahay hadalkaaga oo socan waaya, hawshii waad samaysayba mase is tiri waad ku fashilantay, run ahaanti maaha fashilaad laakin waxa jira in aad doonayso in aad noqoto qof dadka wacdi geliya oo guulaysta dadkuna ay ku sheekaystaan, hadafkaagu ha ahaado in aad dacwada dadka gaarsiiso ilaahay darteena aad u shaqayso (SWC) ilaahay isagaa ku xisaabinaya camalkaaga kaana abaal marinaya qadiyada guulaysigu waa mid kale, hadii aad rajaynayso in aad dadka raadku yeelato oo aad waaniso maxaad faa’iiday hadii aan lagu qancinba?

Taa macnaheedu ma in aad ku fashilantaybaa? maya maad fashilmin waayo adigu waxaad ogtahay in aad ilaahay agtiisa ajar aad ku leedahay ama aad ka helayso, dadku hadii ay adeecaan wanaag aad fartay waa ilaahay mahadii adigu hadaba ma garanaysaa mida khayr roon dadka oo adeeca wanaaga aad fartay iyo iyagoo ka jeesta?

Dadku markay ay ku adeecaan insha allah waxaad noqonaysaa kuwii Nabigu (CSW) ninka dadka igu yeedha wanaag wuxu leeyahay wanaagla mid ah wanaaga kuwa soo raacay, iyagoo kuwaa ajarkooga waxba ayna iska dhimayn, waa xadiis saxeexa waxana wariyay imaamu muslim iyo kuwa kale, way ku geesinima gelinaysaa markaad dareento in aad leedahay ajarka kuwa kusoo raacay oo kale, hadii ay dadku kaa jeestaan waxan aan ku leenahay waxa laga yaabaa in aad ka mid tahay kuwuuu Nabigu (CSW) uu lahaa diintu waxay ku bilaabmatay Qariib 1 waxayna ku noqondoontaa Qariib waxana liibaanay kuwa ku adkaada diintooda,1.waxa ku soo aruuray riwaayado badan fasilaada al Qariib(dadka wanaagsan oo yar, dadka kalena uu badan yahay , inta wanaaga raacda ay ka badantahay inta diiday) hadaba markaad inta ku raacaday aad xasanaadkeeda mid la mid ah aad leedahay khayr kasta oo ay sameeyan waxa u sabab ahayd dacwadaada, sababta adigu aad u hormarsatay ayaana keentay ajarkan, hadaba markay bataan kuwa ku diidani waxa laga yaabaa in aad tahay kuwuu Nabigu (CSW) uu ku tilmaamay Al Qurabaa albaabada wanaaga mid ahaan ayaa ku sugnaaday siday muslimiintu odhan jirtay markay jihaadka ay ku jiraan, kamay baqan jirin in ay ku fashilmaan jihaadka waxay odhan jireen labada wanaag mid ahaan ayaan helin doona Nasriga iyo Shihiidnimada mid ahaan.

Hadaba arinta fashilnimadu hadii ay tahay mid aan meel kale aan ka soo wareegin, hadii aad dareento mushkulada hor taagan hawshaada waxay noqonaysaa wax adiga kaa yimi talaabadana u qaad halkii guusha, hadaad doonayso in aad gaadho heer sare kuma gaadhaysid mar kaliya.

3. Cabsi laga Qabo Khalad la Galo

Shaqsigii hore wuxuu ka baqayay in uu fashilmo waxaana uu ka baqayaa in uu khalad gelo qof ka baqaya inuu khalad qalo waxa uu odhanyaa waxa aan ka baqayaa in aad khalada galo oo hawlbadani ay iga soo gaadho khaladkaa, matalan wuxuu ka baqayaaba in ay dadku ku sheekaystaaan khalad uu galay, wuxuuna odhanayaa kalmad u dejinaysa ama ka dhigaysa mid khaldamay ama uu ka baqayo maadama uu shaqsi uu u yeedhayo uu diidaba sababtana ay keento khalad uu sameeyay sababna looga dhigo inuu wanaaga uu karahsan yahay, hadaba waxan aan u malaynayaa marka arinta lagu dabaqo kuwii hore aan ka soo hadalnay bal dadkan eega heerka sare gaadhay anbiyada dabadeed, Asxaabta Nabiga (CSW) waxa soo maray khalado ay galayn oo waawayn waxana ka mid ah Arintii usaamo oo kale wuxuu yidhi (I.H..R.A) waxa nasoo diray Rasuulka (SCW) in aan ka dagaalano (Juhayna) subaxii waanu jabinay waanu noqday aniga iyo nin ansaari ah ninka mid ah kuwaan la dhagaalamaynay ayaan ku noqday markaan ku soo baxnay ayuu Ash haatay waxa iga qabtay ninkii Ansaariga ahaa laakin waan dilay weliba isagoo Ashahaada ku cel celinayay ayaan dilay.

Markaan Nabiga (CSW) aanu u nimid arintiina ay soo gaadhay ayuu waydiyay usaamoow ma waxad dishay kolkuu Ashahaadanayay ka dib wuxuu yidhi waxaan idhi wuxuu doonayay in uu ku nabad galo kamuu suulin inuu ku celceliyo ilaa aan u maleeyay in aanan nabad gelin maalintaa horteed waxaa soo weriyay bukhaari iyo muslim kaasi wuxuu ahaa khalad uu galay usaama oo jihad ku jira hadaba usaama jihaadkii miyuu joojiyay khaladkii kadib? Jawaabtu waa maya dhamaanteen sidaynu wada garanayno markuu Nabigu dhintay(scw) usaama wuxuu sii waday jihaadkiisi, usaama waa kuma waa ninkii dilayninkii Ashahaatay ee cadowgiisa ahaa, haduu u fikirayo sida aynu maanta u fikirno waa hubaal in uu odhan lahaa anigoo khaladka intaa leeg galay maanta masuuliyada intaa leeg nafteyda ku kalifi mayo laakin wuxuu odhan jiray kasi wuxuu ahaa khalad aan galay waanu dhamaaday ilaahay bana iga dhaafay asxaabta rasuulku may ahayn kuwo ku gaadhay meel sare fikrada ay ku fikirno hamigan aynu ku noolnahay.sidaynu siirada ku aragnay asxaabtu khalad ay galeen wuu jiray waan dabeecada basharka in khalad lagalo iyagu waxay doonayeen inay wanaaga faraan xumaantana ay nahiyaan illaahaydartiina u jihaadaan ama ay daaciyiin u noqdaan laakiin khaladka aygalaan muu ahayn mid hawsha ka joojiya

4. Arinta oo la Waynaynayo Ama la yareeysto

Waa laba arimood oo aynu aragno in badan oo dadka mid ah markay ka hadlayaan arimaha qaarkood waxay yidhaadan arintani way adagtahay mana karayso cid aan ahayn dadka waawayn, hadaad ku tiraahdo maxaad daaci u noqon wayday waxay kugu jawaabayaan ilaahay ayaa la gargaarsadaa laakiin dacwadu waxay u baahantahay cid taqaan shareecada islaamka oo dul qaadleh, geesi ah, hadalkiisa dadku ay qaybiyaan iyo wax yaabo kale oo faro badan oo dadkaba aan laga dhex helayn.

Laakin waxa sugan oo la helayaa nin cilmi badan oo dulqaad yar, nin dulqaad badan oo cilmi yar, markaa hadii aad akhrido siirada iyo taarikhdii hore midna kamay joojinayn weligii in uu noqdo mid waajibkiisa guta oo wuxuu noqonaya hagaamiye oo kale ama ninkale oo caan ah oo ayku sugantahay raganimada uu ku gudanayo waajibaadkiisa, umaduna ka suulimayso in ay ahaato tu ku abtirsata awoowyadeed dadkuna kama sugayaan in ay kolba markhaati ka dhigtaan wuxuu hore u sameeyay hebel hebel.

Dadka waxa ka mid ah mid yareysta arintan oo yidhaada waa qadiyada sahlan iyo wax la mid ah, waxaad arkaysa isagoo ku odhanayaa ilaahay ayaa mahadle salaada ka dibna hadal odhanaya ama akhrinaya riyaadu saalixin kaas oo khayr igu jiro qof kasta oo dhagaysanaya ama hadal guud ahaan dadka saamaynaya, dadka ka seexda salaada subax uu ku filan yahay xadiiska kaliya ama uu toosinayo, qof doonayay xumaan ayaa markuu xadiiska maqlay ka cabsanaya, arintuna way sahlantahay laakin dadka dhexdiisa ayuu khayrku ku jiraa waxa mihiim ah hadalkooga waa mid dadka ka joojinaya hawshooda, arintu ma cusla mana sahlana laakin waxay u baahantahay dadaal, badalid iyo guud ahaan .

5. Ahmiyada Mustaqbalka 

Dadka qaar waxa aad ka helaysaa ama ay ku tusaya hamiyo ay ku cadaynayaan xaalada dadku ku sugan yahay, hadaba xaaladaasi waxay sheegayaan in aan waxbaba aan la qaban Karin, waxa laga yaaba taasi in ay tahay arin laga baqayo in lagu fashilmo sidaynu hore u soo sheegnay waxyar ka dhibna aan faahfaahin doona, shaqsiga isaga waxa cadaynaya qadiyado kale kuwuuna ka bilaabaya cabsi gelin hawlkasta waxana uu kaga cabsiinaya raadka ay yeelan doonto wuxuuna bilaabay hadana qacabada naftiisa hor yaala iyo hamiyadiisa la yaabka leh markasta oo loo cadeeyo arin sharci ah, wuxuu odhanyaa waa in ay sidaa iyo sidaa noqotaa waa in sidaa iyo sidaana la yidhaada, waxaba dhacaysa in dadkuba khalad ay kaa fahmaan dabadeedna ay sidaa iyo sidaa ay noqoto Kaasina waa ninkii Mustaqbalka ku Mashquulsanaa.

Hadaba hadalkaan la yaabka leh markaan akhrisano siirada anbiyada ama dadkii wanaagsana ma waxay ku noolaayeen hamiyo noocaas oo kala ah? Taasi waa maya waxaad akhriyaysaa quraanka karimka ah waxaad arkaysaa mawqifka Nabi Ibrahaami (CSW) sidii uu wax u badalay sidii uu daaci u noqday iyo sidii uu u qaatay dacwada, ma wuxuu ahaa mid garanaya kalmada iyo mawqifka uu taagan yahay in ay ka dabeenayso dhibaato, waxaad garanaysaa qisadii Nabi Muuse (CSW) Quraankana in badan ayaan ka akhrinay ama aan ku aragnay, tusaale ahaan huud iyo saalix oo kale iyo kuwa kale oo Anbiya ah waxaynu nidhaahna anbiya soo qaado qisadi muuse iyo fircoon waxa dhacay wax yaabo faro badan sidaa darteed waxay ay gaadhay heer ilaahay quraanka inooga waramo si aynu iga cimra qaadano cidii ka dambaysay, waxaad akhriyaysaa qisadii asxaabu Qaryati markay u yimaadeen niman kuwii ilaahay u soo diray, nin ayaa maqlay isagoo door wayn ka qaatay oo yidhi kalmada ku cad aayada 20 ilaa 22 ee suuratu yaasin

(Dadkaygiyahow raaca kuwan ilaahay soo diray raaca mid aan idinka doonay aduun oo hanuunsan, maxaan u caabudi wayay kii I abuuray Xagiisan aan u noqondoontaan)

Wuxuu helay wixii uu helay hadii uu yahay mid ku fikiraya caqliga aaynu ku fikirno umay sugnaateen doorkii uu ka qaatay iyo hawshii uu qabtay midkoodna umay sugnaateen

6. Xaraan iska Fogayn Saayid ah.

Waxa dhacda in badan oo dadka ka mid ah markaad ku tiraahdo kalmad ama ficilkaa fuli waxa uu ku odhanayaa anigu waxaad aad sheegayso ehelkiisiba ma ihi, waxana uu u arkaa in aan kalmadaa odhanin xaaraan iska ilaalin darteed hadaad ku tiraahdo ma xaaran iska fogayn ayaad sidaa aad u yeeshay? Wuxuu odhanaya haa, hadaad ku tiraado adigu imika cid ayaad wax baraysaa hadal ayaad odhanaysaa xasanaad ayaad ka helaysaa waxaad cid baraysaa matalan Shareecada markaa Xaraan iska ilaalinta ama khalad iska ilaalinta saayidka ihi maxay ku qaban wayday? Markaa dhigayso casharada aqiidada ama kuwa tafsiirka ah miyaan ka yaabayn in aad noqoto kuwa quraanka ilaahay iyagoo aqoon wax aan ahayn ku sheega ama ku micneeyaba laakiin marka lagu yidhaado ka hadal masaajidka mawduuc dadkana anfaca waxaad odhanaysaa Kama hadlayo ama aad ku jawaabaysaa khalad iska ilaalin ayaan sidaa aan u yeelay, markaa khalad iska ilaalintaadu ma aamusidbaa?

Nabigu (SCW) wuxuu yidhi waxa khayr leh ku hadal ama iska aamus, hadaba markaad khayr aad ku hadasho ama aad iska aamusto maxaad uga fikiriwayday maalin maalmaha ka mid ah khalad iska ilaalinta intaa leeg in ay kaa hor joogsanayso hawl dhan oo aad qaban lahayd, maxaad uga fikirwayday adigoo aamusan oo iska fadhiya iyo adiga oo wax qabta midkee khayr roon, waa in aad dadaasha inta awoodaada iyo aqoontaadu tahay xitaa hadii aad khalad aad galayso, beri markaad ilaahay hor istaagto waxaad odhan doontaa

ilaahay nafna kuma kalifo waxaan awoodi karayn ana waan la imi intaan karaayay waanan dadaalay, dadku markay dadaalan inta awoodooda ah talaabada khaldan ay gaalaan wax ay u dhigantaa mid saxan.

Ugu yaraan qadiyada aan doonayno in aynu ku dhaqaaqno waxa weeye waxa la ina siiyay kiraab waana aynu garanaynaa cid kastoo kitaabka garanaysaa waxay ilaahay balan ay kula galeen dadka kalena in ay u bayaamiyaan Nabigu (SCW) wuxuu yidhi ninka cilmiga qariya maalinta qiyaamaha waxa afka laga gelinayaa Xakama Naar ah .

Waxa kale oo iyana jirta in aad iska ilaaliso in aad noqoto inka khayr aan isaguba aan qaban dadka fara hadaba sida ku cad ayada 159 ee surada al Baqra

(kuwa qarinaya wax ilaahay soo dajiyay ee cadeemo iyo hanuun ah kadib kolkii dadka loogu cadeeyay kitaabka kuwaasi ilaahay ayaa nacdalay waxana nacdalaya cida wax nacdasho oo dhan)

Ayaadani kama hadlayso cid gaar ah laakiin waxay ay ka hadlaysaa cid kasta oo qaeisa wixii ilaahay baray.

Kuna dhowaan mayso aragtida layaabka leh in aad eegto is ilaalintiisa xad dhaafka ah in ay ku beegto in aan kalmada odhan in aan dadka wanaaga falin xumaantana aan ka joojin, is ilaalinta saayidka ihi markaa ay ka dhigto mid ka go’ay umada intooda kale oo yidhaada aniga naftayda ayaa imashquulisay dacwada cid un ayuu ilaahay u diri doona.

7.Kala saariada arimuhu siday u kala fadli badan yihiin

Waxa dhacda dadku in ay ku mashquulan naftooda arin khayr leh sharcina ah laakiin arin laga fadli badan yahay qadiyada kala fadilida arimu waa mid ka timaada dadka, masalan akhristahayow waxa aad ka maqashay culumo faro badan iyo daaciyiin iyo mutaxadiisin waxaad akhrida kutub badan, sidoo kale waxa adiga dayn laguugu leeyahay qayb ka mid ah fadligoogi waynu garanaynaa adigu in aad ka heshay faa’iido wayn,hadaba hadii adiga lagu waydiyo caalimka aad maqashay, qoraagan aad akhrisatay ama shaqsiga aad ka faa’iidaysatay ma jeceshahay in aad sidiisa aad noqoto.

Waxaynu ognahay in dadku ay baahi u qabaan cilmi ay helaan iyo culumo ay wax ka bartaan hadaba markasta oo qofku cilmi korarsado waxa koradha baahida cilmiga uu u qabo in uu kororsado jaahilnimadiisa, haa way fiicantahay in cilmiga la barto laakiin markasto oo uu qofku mashquulo in cilmigu lafhaantisa helo dadkana ka barto iyo inuu fatiyoodo dadkana kala saaro waxna baro iyo inuu kutubyo alifo, taa macneheedu waa in aynu fahano sida camaladu ay u kala fadli badan yihiin iyo dariiqooyinka shaydanku dadka u soo maro si uu ugu haleeyo waxa iyadana waa jub ah in aynu ka fikirno camalkani ma yahay camal faa’iido leh mise maaha?

Ma kaas ayaynu ka bilownaa in aynu ka shaqayno mise maya?

8.Waayida Ku Qancida Waxyaabaha Isbadalka

Mar hadii la waayo ku qancid waxa daruuri noqonaysa in la helo isbadal, hadalkuna umadeenu way wanaagsan tahay waana aynu ka fadli badanahay cida aan inaga ahayn dhamaantood xumaan ayay wadaan taasina waa mushkulada loogu tirinayo wakhtiga la luminayo, tani waa mushkulada lagu cimra qaato, kumashquulida xal u helideeduna waa wakhti lumay uun cida xagooda ee ku qanacsani wakhti badan ayay sinayaan.

Inaga mushkiladeenu waxay tahay markay inagoo fasahaadka ku jirna ku qanacno sida umadaha kale ilaa la gaadho heer laga quustay wax isbadal ah oo dhaca oo dareenku gaadho in aan isbadalba dhacayn sidaa daraateed walaalayaal waxan leeyahay dariiqeenu waa kii anbiyada Rasuul (CSW) wuxuu sheegay reer binu israa’il Nabiba Nabi iga danbeyay Aniga Nabi iga danbeeyay ma jiro, sidaa daraade in ay umado door wayn ka qaadato siday dhabarka ugu ridan lahayd xilka risaalada islaamka ileen Nabi danbe oo la soo dirayaa ma jire’e.

Markuu Nabigu (CSW) uu yimi Maka muu joogin qof ashahaata marka laga reebo lix muuminiin ah oo dadka gooni uga soocan oo uu abakor ka mid yahay dadka intooda kale waxay ku jiren shirki iyo dib u dhacwayn dhulkuna wuxuu ahaa sidii Nabigu Yidhi (CSW) ilaahay wuu soo eegay arladaan waana u cadhooday carab iyo cajami cidii kasoo hadhay oo ah ehli kitaab mooyane, sidii uu ahaa isbadalkii waynaa ee ka dhex dhacay bulsho ahaan, dhaqaala ahaan iyo cilmi ahaan, umadu waxay ahayd mid ku kala duwan muuqal kasta oo dib u dhac keenaya dabadeena way isbadashay waxa laga yaaba in aad tiraahdo kaasi Nabi ayuu ahaa iyo Rasuul ilaahay gargaaray, waxan aan ku leeyahay markuu Nabigu (CSW) uu dhintay heer kee ayuu gaadhay islaamku?

Markii talada islaamka ay la wareegeen asxaabti rasuulku (CSW) waxa ka hortimid caqabo faro badan oo ay ka mid ahaayeen dagaladi ay la galeen kuwii diinta ka noqday, waxa islaamka ku soo hadhay magalooyinkii waawaynaa ee maka, madiina, daa’if iyo dadkii hareerahooga daganaa, Asxaabtu waxay ka fikireen sidii dadkan diinta loogu soo celinlahaa marlabaad waxayna ay bilaabeen jihaad ilaa islaamkii soo nooleyen, labadii sano ee igu horeeyay ee khilafadi Abu bakar waxa bilaabmay in islaamku dhul badan ay qabsaday waxay la dagalameen Furus iyo Ruum, ilaa ay wadankii furteen oo ay ka guulaysteen gaaladii.

Iraq, Kharasaan, Masar iyo Shaam waxay ahaayeen dalal ay hadheeyeen shirkigu, waxa kaloo iyana jirtay in uu lahaa C/laahi binu cumar waxa nagu soo daatay Baraf anagoo joogna Asarbajaan, iyadoo abu ayuubna lagu aasay agagaarka qusdandiiniya, hadaba dadkaasi miyay yaqaaneen carabiga? May ahaayeen kuwa yaqaana luqada carabiga manay ahayn carab, iyadoo intaasi jirto asxaabtu waxay kareen in ay diinta gaadhsiiyaan dalal badan.

Hadaba Xijaas intaanu iman sheekh maxamed binu c/wahab alleh ha unaxariiste siduu ahaa xaalkeedu ?

Markuu yimid sidee ayuu noqday xaalku?

Sheekh Maxamed C/wahaab Ilaahay ha unaxariistee hadii uu ku fikirayo caqliyada aaynu ku fikirno waxba muu qabteen, wuxuu ahaa qof imaam ah oo ilaahay sabab uga dhigay isbadalka ka dhacay Xijaas, waxay ahaayeen bulshooyinka muslimiintu kuwa ka xafidan xumaanta, sababtuna sidey doontabaha ahaatee waxay hada isku badaleen fasahaad, waa dhacdo dabiici ah dadku sameeyaan markay doonan isbadal waxaynu ognahay tariikhda yurubta maanta la leehaya waa dhulkii cilmiga iyo horumarka maalin maalmaha ka mid ah waxay ahayd dhul mugdiga iyo jahliga hadheeyay waxayna ahayd dad aan waxba fahmayn waxay dib u dhac kaga jireen dhinac kasta oo nolasha iyo wadada hormarka loo maro, dabeedeed waxay bilaabeen in ay wax bartaan waxa is badashay noloshoodii.

Waxaynu ognahay isbadalkaasi in uu ahaa mid ilaa imika khalad ku jiro, laakiin waxan uga jeeda in aynu cadeeyno oo dadku markay doonaan isbadal inuu yahay wax ay sameen karaan, ilaahay isagaa xumaan ka reeban wuxuu soo diray Risaaladi igu danbeysay ee Anbiyada wuxuu soo dejiyay diin si ay dadku isaga u caabudaan, iyagu way karaan ficil ahaan in ay isbadal sameeyan, ujeedadu waxay tahay marka la eego culayka fasahaadka ay dadku ku jiraan waxa ina hor imanaysa in ayna suurto gal ahayn in uu dhaco isbadal , sidaa daraaded waxaynu odhanaynaa ilaahay ayaan gargaar waydiisanaynaa, hadaba waxa la yaab leh markaynu ka maqalno qof jaahil ah ama qof aan garanay kaalinta kaga jiro dadka waxa la yaab leh in ay isticmaalan dadki wanaagsanaa.haa ilaahay in la gargaarsado way fiican tahay laakiin walaalayaal wax qabad muuji ilaahayna gargaarso, Nabigi ibraahim wuxuu yidhi: (ilaahay ayaa nagu filan isaga ayaa nimco badan isaga ayaan talo saaranayna) laakiin goorma ayuu yidhi kalmadan? Waxuu yidhi ka dib markii qoomkiisi diideen ilaaa ay dooneen in ay dab ku ridaan markaas ayuu yidhi kalmadan.

Asxaabta Rasuulka (CSW) markay ay dadku ku yidhaahdeen waa la isku kiin aruursaday si looga cabsiiyo waxay yidhaahdeen( Ilaahay Baa nagu filan isaga ayaana igu nimco badan oo tala saaranaynaa) way bexeen waxayna hureen nafahoogi laakiin inagoo iska fadhina in aynu nidhaano. Ilaahay baa nagu filan si aynu xujo aan u helno sii fadhiyageena, walaalayaal sidaa maaha kalmadaa waxa isticmaala qof wax qabad leh af iyo adinba,hadaba waxan leeyahay, waxa mushkulad inagu ah dareenkeena dhigaya inaanu isbadal dhici Karin waana ta inaga hortaagan isbadalkasta oo aynu samayn lahayn iyo wax qabadkasta oo aynu qaban lahayn.

9.Ku Hawl lalaanta ceebaha dadka kale

inta badan ku mashquulida in wax loo fiirsado ficil ahaan waxay dadka ka dhigtaa inaanu shaqayn, laakiin shaki kuma jiro inuu fiirsigu yahay daruuri loona baahan yahay in wax loo fiirsado, anagu ka aamusi mayno in aan iftiimino soomana bandhigi mayno dadkoo dhan in loo fiirsado mana doodayno in dadku yahay bilaa khalad waxanu u jeedna in aynu niyad wanaagsan ku shaqayno, marka aynu wax u fiirsanayno si aynu u gaadhno ujeedadeena iyo hadafkeena taas ayaynu kaga badbaadaynaa u fiirsashada, laakiin sida qaalibka ah u fiirsigii wuxuu isku badalay wiji kale oo wixii la qaban lahaaba is hortaagaya, waxa jira kuwa odhanaya iyagoo u fiirsanaya dadka hawshu ka dhaxayso.Raga caynkaasi waxay ku jiraa khaladaad oo waa sidaa waa sidaa, waxa kaloo ay odhanayaan daaciyiintu waxay yidhaadaan sidaa iyo sidaa, dadkuna waxay sameeyaan sidaa iyo sidaa, dhalinyaradu waxay ku jiraan waxaa, kuwa caajisa ee meelaha fadhiya hadaad ku tiraado maxaad meel uun uga shaqaysan wayday? Wuxuu ku odhanayaa walaal hebel ayaa waxa sameeyay dadkuna waxaas ayay sameeyaan, dhalin yaradu waxaas ayay sameeyan hadalkaasi waa run laakiin maxaad adigu aad u shaqaysan wayday bal aynu ka soo qaadno in fiirsiga aynu leenahay in uu sax yahay, kaasina yahay inta badan xaaladaha ay ku waasi ku sugan yihiin marka aynu isbarbar dhigno labada dhinacba waxaynu dareemaynaa in khaladku intaa ka badan yahay taasina waxay nagu waajibanaysaa in aynu ilowno hawshiba, tani waa qadiyada u baahan in loo fiirsado si aynu u gaadhno natiijada, walaal adigu maxaad wax u qaban wayday hadaba hadii lagu arko adiga oo shaqaysanaya waxaad ka badbaadaysaa khalad oo dhan iyo in lagugu sheego wax yaabo aan munaasib aan kugu ahayn, inagu markasta waxa aynu niyeena in aynu qabano hawl bilaa khalad ah, umaad fiirsani kuwaasi waxay qabteen waayo meesha waxa ka maqan cid adiga oo kala ah iyo kuwa adiga oo kale ah oo awood u leh in aanay khalad gelin, mar mar waxaad dareemaysaa dadka noocan ihi ee sida adag wax ugu fiirsadaa in ay yihiin ku wa khayr leh oo markay wax u fiirsadaan laga yaaba in ay ku siiya figrado ay wax kugu hagaagan oo dhacda ah, mararka qaar kood waxa yara jirta in uu u fiirsigu noqdo khiyaamo nafsaani ah, dadka noocasi ihi sababtee doonaan ayay cabsi kaa gelinayaa shaqada aad wado mana doonayaan in aad wax qabato mana karaan in ay iyagu wax qabtaan muran laan, muhiimadu waxa weeye in ay meesha taalo caqabad kaa hor joogsanaysa in aad wax qabato macnuhuna waxa weeye anigu dad ayaan ahay mana doonayo in aan wax qabto waanan fadhiyayaa.

Waxaad ka warantaa dadkan ka shaqaynaya xalqada quraanka lagu xifdiyo way najaxayaan ilaahayna wax ay waydiisanayaan inuu ku waafijiyo kuwa safarka galayana ee dibada u dhoofaya ee daaciyiinta ihi waxay ilaahay waydiisanayaan in ay najaxan, kuwa kitaabada qoraya ee mu alifiinta ahi way najaxayaan, kuwa kale ee xadiiska akhrinayaana way najaxayaan kuwaasi waa kuwa wax qabadka samaynaya.

Macnahu kaliya maaha in aad tiraahdid anigu waxa aan ahay qof fashilmaya markasta mana karayo camal waxna ma qaban karo.

Hadaba si aynu arinta wax uga qabano.waa in aynu dhinac kalae uga wareegnaa.waxaan ku leeyahay waalkayoow waa run dadkoo dhamina wuu wada qaldamaa laakiin khalad khalad laguma saxo adiga maxaa laguu arki wayay adiga oo wax qabanaya oo u shaqaysanaya sida dadku u shaqaysanayaan waxa aan ku leeyahay dadku markay shaqaynayaan khalad way galaan, hadaba kuwaan masaakiinta ah ee aad dhalilaysid markay waayeen cid kale oo hawshaan u dhaqaaqda ayay iyagu u tafo xeeteen u jeedadoodune intaas uun ayay ahayd laakiin adigu wax qabad la kaalay, adigase makula tahay dadku iyagoo aana jecleen in ay hawlqabtaan in ay masuuliyad qaadi karaan?

Dhamaanteen khalad waynu galnaa laga yaaba in aad dareento khalad aan galnay oo badan laakiin qofku wuxuu u arkayaa in la khiyaamay oo dadku dhaafeen lagana hormaray kadibna illaahy buu u cabanayaa, adigu wax qabad samee si kuwan aad dhaliilaysa meesha ay uga baxaan markaa dhaliishaasii waxay noqonaysaa waji waana ah ma garanayo dhaliishani in ay tahay muuqaalkii dhabta ahaa ee shaqsiga masuuliyadiisa iyo muuqaal xeelad nafsaani ah oo uu kaga cararayo masuuliyada soo qaabishay maxaa yeelay markuu ogaado in waajib fuulay awoodna uu u leeyahay in uu fuliyo xitaa isagoo khalad galay markaa wuu guulaysanayaa waa qof naftiisu canaananayso si ay meesha canaantaasi uga baxdo wuxuu isku dayayaa in uu naftiisa ku dhiiro geliyo sida saxda ah isagoo ka fadhiisan shaqadi.

Waxaynu wada ognahay dhaliishu inay tahay wax iska fudud oo hadii aynu ku nidhaahdo koox arday ah midkasta oo ka mid ah wax ka qor meesha aad joogto mid kastaaba wuxuu inoo soo saarayaa muuqaal la akhriyi karo laakiin hadii aynu ku nidhaano qabo hawshu hebel qabtay ma karo in uu si fudu u qabto adigu waad kartaa in aad cid dhaliisho hawl kasta oo la qabanayo mar hadaad hawshaa aan gacanta aan ku ahayn bal waxaad ka soo qaada in nin ku farshaxan ah aynu ka dalbano inuu sawir inoo sameeyo oo inoo keeno bal dad aad hor dhigno kuwaas oo iyagu aan wax ka aqoon sawirada iyo sida loo sameeyo dabedeedna aynu ku nidhaahdo bal ka warama sawirkaan mid kastaaba wuxu ku siinaya faahfaahin, laakin hadii aynu mid ka mid ah aynu ku nidhaahno sidii ninkii farshaxanka ahaa u sawir ma awoodaan, hadii aynu dhagaysano qof qudbadeenaya oo la fahmi karo dabadeedna aynu dadka dhagaysanaya aynu ku nidhaano ka warama midkastaaba wuu ku sheegi karaa faahfaahin ku saabsan qudbada laakiin nina ma karo intuu meesha istaago dabadeena qudbadeeyo, dhaliishu maaha daruuri dhalii looga dhiganayo karida hawsha laakiin dhaliishu nin fadhiya waa mid u fudud, hadaba ka dadka wax u fududeynaya halkan iyo halkaaba si ay dadka u dhaliilaan wixii ceeb ah ee taala, dadku markaa wuxuu bilaabaya in dhaliil sameeyaan, sidaa ayaana lagu sugnaanayaa taasi waa goobti gafka ee hebel uu ku fashilmay suurta galna maaha in ninkaa wax lala qabtaa ku kalena hadii uu nala soo galana waxbi ma hagaagayaan iyo wax yaabo la mid ah,qofka sidaas ahi hawshii waa uu ka fadhiistay hawshii wuxuuna ku mashquulay dhaliisha dadka kale, waana tii dadkii oo hore ee wanaagsanaa ay lahaayeen (waxa liibaanay ninka ceebta naftiisu ay ka mashquulisay ta nafaha kale) waxayna nooga digeen inaynu ku mashquulno ceebaha dadka kale waayo waxaynaga mashquulinaysaa ceebaha nafteena iyo hawshii aynu qaban lahaynba taasina waa sida dhabta ah.

Hadaba waxa laga yaaba in ay kugu filnaato intaan ku idhi hadii halkaan ay taalay hawli iyo qadiyado faro badan, hadi aynu ku fashilnaya sida aynu hore ugu sheegnay mawduuceena waxaynu helaynaa in halkaa qadiyado badani iyo umuuro badani ay cidhiidh naga geliyaan hawshan qaban lahayn oo aynaan sheegin, laakiin ugu yaraan laga yaaba mawduucani in uu inoo furo dariiqi aynu ku fikiri lahayn sida waxyaaba aynu soo sheegnay oo kale waxan mawduucaygan aan ku soo xidhayaa ducadan.

Ilaahay waxanu waydiisanaynaa inuu naga dhigo idinka iyo anagaba kuwa ka shaqeeya dhiinta kuna camal fala inuu na waafajiyo dhamaanteen adeecada ilaahay, ilaahay waa ka ina maqlaya waxaynu ku hadlayno, aqbalaayena ducayinkeena, Naxariis iyo Nabad gelyona Nabigeeni (CSW) maxamed ahaa korkiisa ha ahaato ilaahaybaana xumaan ka nasahan mahadin leh isagaana danbi dhaaf waydiisanaynaa.

Qorayaasha iyo Turjumayaasha

C/fataax Xasan Xasan
Axmed Ismacil (Bucul)
Siciid Cumar Yuusuf
Maxamed Ismacil
C:/o Hargeysa

Talo iyo tusaale ku saabsan qoraalkan waxaa lagu hagaajin karaa
cabdifataax_96@hotmail.com

 Afeef: Aragtida qoraalka waxaa leh qorayaasha ku saxiixan