Daabaco Boggan | Print

NFD iyo SOOMAALI GALBEED (Ogaden) ma ku hoos jiraan Gumeysi? Cali Maxamed Geedi muxuu ka yiri? HALKAN KA DHEGEYSO Emailka Geedi: premiersom@wananchi.com premiersom@wananchi.com

1,500 BC Fircoonkii laoranjirey  Seankhane Menthuhoteps IV ee Thebes ayaa sahan safar badeed usoodiray xeebaha Soomaaliya, kuwaas oo loo aqoonjirey dhulkii uduga "The Land of Punt." 7-900 AD Carab  iyo Beershiyaan [Persians] ayaa xiriir layeeshay jaaliyaadihii kunoolaa xeebaha Saylac, Muqdisho, Marka iyo Baraawe. 1528-35 AD Ahmed "Gurey" ayaa dagaal lagalay Abyssinians isagoo siweyn isaga difaacay ilaa ay usoo hiiliyeen ciidan hubaysan oo Bortuqiis ah [Portugese musketeers]. 1889 Kadib markii ay heshiis  galeen Suldaano iyo Ingiriiska  ayuu Woqooyiga Soomaaliya ka dhaqangeliyey Somaliland. 1894 ayaa heshiiska loo yaqaab "Tripartite Accord" waxaa wada garey Ingiriiska [Great Britain], Talyaaniga [Italy], iyo Itoobiya [Ethiopia], kaas oo kusaabsanaa dhulka Soomaaliya. Talyaaniga waxaa lasiiyey dhulka soo eegaya badweynta Hindiya oo waagii dambe loo bixiyey Italian Somaliland. Heshiiskaasu wuxuu aqoonsaday in Mililikh [Menelik] uu qaato dhulka galbeed ee Soomaaliya ee loo yaqaan Ogaden. 1899 Maxamad Cadulle xasan ayaa la dagaalamay wadaamada Ingiriiska [British], Talyaaniga iyo  Ethiopia. 1940 Talyaaniga ayaa qabsaday dhulkii ingiriisku qaatay ee Somaliland, qabsashadaasi muddo badan masii jirin. 1947 Waxaa la asaasay xisbigii dhallinyatada Soomaaliyeed ee SYL [Somali Youth League], oo ahaa xisbigii siyaasiga ahaa ee ugu horreeyey Soomaalida cusub. 1950 Qaramada Midoobey [UN] ayaa dhulkii talyaanigu haystey ogolaatay xorimo gaarsiin oo uu talyaanigu sii hayo. 1955 Ingiriiska ayaa gobolka loyaqaan Reserved Area (Ogaadeenya) iyo Hawd kuwareejisey Itoobiya. 1960 bishii  June 26keedii ayaa Somaliland kaxorowdey xukunkii Ingiriiska. bishii   July 1deedii isla sanadkaas ayaa Soomaaliya intii uu Talyaanigu siihayey xorowdey oo ay labadaas qaybood midoobeen.

Filimada anshaxa xun, ruugidda Qaadka iyo isticmaalka Daroogadu Saamayn intee le'eg Bay ku Leeyihiin Faafidda Cudurka AIDSKA ee Soomaaliya.. Guji... XAMAR DAAWO DACALLADA.. SAWIRRO Fadeexada Paltalkga: iyo Dulmiga Walaasha Muslimada ah....... GUJI.... Qaabka Loo Qoro Wararka, Faalooyinka iyo Ra'yiga

Toddoba Qof Ayaa ku dhintay Dagaal Ku saabsan Shineemooyinka Muqdosho....

SomaliTalk.com | Muqdisho

Muqdisho Nov 13, 2005: Wararka ka imanaya magaalada Muqdisho ayaa tibaaxay in ugu yaraan toddoba qof ay ku dhinteen magalada Muqdisho kaddib markii maxkamadaha Islaamiga ah ee Muqdsiho ay isku dayeen in ay xiraan shineemooyin iyo meelo lagu gado video-yada. Waxaana dagaalkaas ku dhaawacmay 12 qof. Dagaalka oo soobilowday Sabtidii waxa uu sii socdey maanta oo Axad ah.

Dagaalkan u dhexeeya Maleysiyada iyo maxkamada Islaamkiga ah waxa uu ka dhacay degmada Yaaqshiid ee magaalada Muqdisho.

Rasaasta xooga leh oo la isku ridayey waxaa laga maqlayey magaalada.

Maxkamadaha Islaamiga ah waxaa qorshohoodu yahay in ay xiraan gobaha shineemooyinka ee Magaalada.

In badan ayaa shacabka magaalada Muqdisho waxay ka cabanayeen fisqiga shaneemooyinka laga dhigo filimada Jinsiga iyo aflaamka anshaxa xun oo aysan jirin dawlad FAAFREEB ku samaysa. Dagaalkii ka dibna waxaa goobahaas loo bixiyey "MACMACAANKA DHALLINYARADA". "Dagaalkii Soomaaliya ka hor, kelmedda macmacaan waxaa lagusoo xusuusan jirey meelaha lagu gado cabitaanka xalaasha ah, laakiin hadda kelmedaas waa mid la isugu af garto ama lagu xusuusto xaaraanta, sida meelaha filimada jinsiga habeenkii goor dambe lagu daawado." [Eeg halkan].

---

NFD iyo SOOMAALI GALBEED (Ogaden) ma ku hoos jiraan Gumeysi?
Cali Maxamed Geedi muxuu ka yiri? HALKAN KA DHEGEYSO
Emailka Geedi: premiersom@wananchi.com

---

• C/llaahi Yuusuf oo Beelaha Soomaaliyeed u soo jeediyay in ay soo Magacawdaan..

• Xildhibaan Fanax “Ma ahan xaq ee waa xal”..

• Cismaan Cilmi Boqore “Wiilkeyga waxaa loo diley arrimo Siyaaasadeed..

• Safiirka Talyaaniga ee Soomaaliya oo shalay Gacanta u galiyey Dowladda ..

• Shariif Xasan iyo Cali Max’ed Geedi oo ka Hadley dilkii wiilkii Boqorre

C/llaahi Yuusuf oo Beelaha Soomaaliyeed u soo jeediyay in ay soo Magacawdaan..

            Madaxweyne C/llaahi Yuusuf Axmed oo shalay ka qaybgalay aaskii Xildhibaan C/qaadir Aadan Jibaar oo ka dhacay Magaalada Jowhar ayaa waxa uu tacsi u diray qoyskii iyo eheladii uu ka geeryooday Xildhibaankaasi, sidoo kale Madaxweyne C/llaahi Yuusuf Axmed waxa uu tacsi u diray Guddoomiye ku xigeenka Baarlamaanka Cismaan Cilmi Boqore oo wiilkiisii shalay lagu dilay Magaalada Muqdisho, wuxuuna ku tilmaamay dilka wiilkaas mid waxashnimo ah oo ay ka dambeeyeen kooxo aan dooneyn in Soomaaliya ay nabad hesho. Madaxweyne C/llaahi Yuusuf Axmed waxa uu u soo jeediyay Beelaha Soomaaliyeed in ay deg deg u soo magacowdaan 8-xildhibaan oo ka geeryootay Golaha Baarlamaanka tan iyo intii la dhisay Golaha Baarlamaanka, isagoo sheegay in Golaha Baarlamaanku uu yahay astaan u taagan Qarannimada Soomaaliya. 8-Xildhibaan oo ilaa iyo haatan booskoodii weli la buuxin waxaa ka mid ah Xasan Cabdule Qalaad, Faarax Xasan Cali, Zakiya C/salaan Xaaji, Maxamuud C/rashiid Xidig, Aadan C/llaahi Nuur (Aadan Gabyow), Max’ed Xaashi Gaani C/qaadir Aadan Jibaar iyo mid kale oo magaciisa aan ilaa iyo hadda helin, iyadoo 8-xildhibaan ay geeryootay ilaa iyo hadda ma jiraan beel si rasmi ah u soo magacaabatay xildhibaankii bedeli lahaa xildhibaanada geeryooday, waxaana muran xoogan u dhexeeyay Beelaha Soomaaliyeed oo iyagu isku haysta cidda bedeli lahayd xildhibaanada geeryooday, qaarkood waxay soo magacaabeen ilaa 4 qofood, waxaana la sheegay in taasi ay ugu wacan tahay is qabqabsiga u dhexeeyay xubnaha Dowladda Federaalka, qaarkood magacaabistooda waxaa la geeyay Magaalada Jowhar waxaana gacanta ku haya Guddoomiye koowaad ee Baarlamaanka Max’ed Cumar Dhalxa, kuwo kalena waxay magacaabistooda taalaa Xafiiska Guddoomiyaha Baarlamaanka Shariif Xasan.   

Xildhibaan Fanax “Ma ahan xaq ee waa xal”..

            Xildhibaan Max’ed Isaaq Cismaan (Fanax) oo u waramayay Saxaafadda isagoo jooga Hotel Ambassador ee Magaalada Muqdisho ayaa ka hadlay qaabka 64 xubnood ee Golaha Deegaanka Gobalka Banaadir ay u qaybiyeen Guddigii 57 xubnood ee isugu jiray Xildhibaanada iyo Wasiirada.

            Mar uu ka hadlaayay tirada soo gaartay Beelaha Digil iyo Mifirle ayaa waxa uu yiri “Tiro ahaan dadka ku nool Magaalada Muqdisho 65% waa beelaha Digil iyo Mirifle, sida ay wax u soo qaybiyeen Guddiga ma ahan xaq, ee waxaa laga fiiranayay xal” wuxuuna xildhibaanku intaa ku daray “waxaa qabaa si looga baxo dhibaatada ka jirta Magaalada Muqdisho, waxaan diyaar u nahay walaalaheena Beelaha Hawiye xitaa haddii ay u cuntamiweyso qaybta soo gaartay 6-da xubnood ee Beelaha Digil iyo Mirifle in aan ugu biirino, inagoo raali ka ah arinkaa, si ay u helaan shacabka ku nool Magaalada Muqdisho nabadgelyo waarta, laakiin ma qabo xitaa haddii 64 xubnood la wada siiyo in ay wax qaban karaan”

Cismaan Cilmi Boqore “Wiilkeyga waxaa loo diley arrimo Siyaaasadeed..

            Guddoomeiy ku xigeenka Baarlamaanka Cismaan Cilmi Boqore isagoo ku sugan Magaalada Jowhar oo u waramayay bahda saxaafadda ayaa waxa uu sheegay in dilka Wiilkiisii Qadar Cismaan Cilmi Boqore uu ahaa mid siyaasadeed oo la soo qorsheeyay.

            “Anigoo cid aan farta ku fiiqeyn haddana waxa uu ahaa dil siyaasadeed’ ayuu yiri Cismaan cilmi Boqore oo intaa raaciyay “Kuwii dilay iyaga ayaa dhiban Adduun iyo Aakhiro”.

            Cimsaan Cilmi Boqore waxa uu si weyn u soo dhaweeyay guddigii Guddoomi-yaha Baarlamaanka u saaray baaritaanka dilka Wiilkiisa, guddigaas ayaana ka war sugeynaa.

            Dhinaca kale Cabid Xasan Cawaale Qaybdiid oo ah taliyaha ciidanka Booliiska Soomaaliyeed ayaa isna guddi saraakiil ah oo ka kooban saddex u saaray in ay dabagal ku sameeyaan dilka Wiilkii Guddoomiye ku xigeenkii Baarlamaanka Qadar Cismaan Cilmi Boqore, wuxuuna ku tilmaamay dil waxashnimo ah. 

Safiirka Talyaaniga ee Soomaaliya oo shalay Gacanta u galiyey Dowladda ..

            Wararka naga soo gaaraya Magaalada Jowhar waxay sheegayaan in Safiirka Talyaaniga ee Soomaaliya Mr Mario uu shalay kulan gaar ah la yeeshay Wasiirka qorsheynta Qaranka iyo iskaashiga caalamiga ah C/risaaq Cismaan Jurille, waxaana kulankaas la isku dhaafsaday arimo la xiriira xaaladda Soomaaliya iyo sidii Dowladda Talyaaniga uga qaybqaadan lahayd dib u dhiska dalka Soomaaliya.

            Gebagabadii kulankaasi ayaa Safiirka waxa uu Wasiirka gacanta u galiyay Jeeg lacageed oo qoran Labo Malyan iyo Bar Doolar oo Dowlada Talyaaniga ugu talagashay in dib loogu dhiso 45 degmo maamuladeeda oo ku yaala Koonfurta Soomaaliya.

            Safiirku waxa uu sheegay in labada Malyan ay qayb ka tahay lacago uu Talyaanuhu ugu talagalay sanad kasta dib u dhiska dalka Soomaaliya, waxaana deeqdaan si weyn u soo dhaweeyay Dowladda Federaalka 

Shariif Xasan iyo Cali Max’ed Geedi oo ka Hadley dilkii wiilkii Boqorre

            Guddoomiyaha Baarla-maanka Shariif Xasan Shiikh Aadan iyo Ra’isul Wasaare Cali ayaa si gooni gooni ah uga hadlay dilkii loo gaystay Wiilkii uu dhalay Guddoomiye ku xigeenkii Baarlamaanka ee lagu magacaabi jiray Qadar Cismaan Cilmi Boqore.

Shariif Xasan waxa uu cambaareyn dusha uga tuuray kooxihii ka dambeeyay dilkaasi, wuxuuna ku tilmaamay kuwo carqaladeynaya howlaha nabadda ee lagu wada Gobalka Banaadir iyo waliba isku keenida Xubnaha Labada Gole ee Dowladda Federaalka.

Ra’isul Wasaare Cali Max’ed Geedi oo isna ka hadlay dilka Wiilka Guddoomiye ku xigeenka Baarlamaanka ayaa waxa uu sheegay in ay ka dambeeyeen kooxo burcad ah oo aan dooneyn in Soomaaliya ay degto, isagoo sheegay in goor ay ahaantaba gacanta lagu soo dhigi doono Maxkamadna la soo taagi doono, labada Mas’uul waxay tacsi u direen Guddoomiye ku xigeenka Baarlamaanka Cismaan Cilmi Boqore. Dilka Wiilka Guddoomiye ku xigeenka wuxuu shalay saameyn ku yeeshay fadhigii Golaha Baarlamaanka ee Magaalada Muqdisho, waxaana dib loo dhigay qodobo muhiim ah oo uu Goluhu ka hadli lahaa.    

W/D Amiin Yuusuf Khasaaro

E-Mail   amiinkhasaaro@hotmail.com

Faafin: SomaliTalk.com | Nov 12, 2005

---

MAGACA SOMALILAND WAA BEER: BEERNA HILIBKAA LAGU SUGAA | Fahad